Ηδη από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Καρδίτσας ήταν σαφές το… διερευνούμενο, ότι δηλαδή πρόκειται για την πόλη του ποδηλάτου, ένα «μικρό Αμστερνταμ», όπως τη χαρακτηρίζει ο δήμαρχός της Βασίλης Τσιάκος.
Ορθοπεταλιές από δύο χρόνων έως ενενήντα
Η κοπέλα που εργάζεται στο εκδοτήριο των εισιτηρίων του τρένου είχε μόλις παρκάρει το ποδήλατό της προτού αρχίσει την εργασία της. Η Ιωάννα, φοιτήτρια από τη Θεσσαλονίκη, περνούσε από την αποβάθρα – με το ποδήλατό της, εννοείται – επιστρέφοντας από τις αθλητικές εγκαταστάσεις. Εξω από τον σταθμό, μία μπάρα παρκαρίσματος και μία ακόμα, με κοινόχρηστα οχήματα. Κατηφορίζοντας την Καραϊσκάκη, τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στο κέντρο της πόλης, παρατηρεί κανείς τον ποδηλατόδρομο δίπλα στο πεζοδρόμιο. Δεκάδες εποχούμενοι ανεβοκατέβαιναν τον δρόμο – πολλοί με τσάντες γεμάτες με τα ψώνια από τη λαϊκή αγορά. Μια σακούλα με μήλα είχε και το καλαθάκι του ποδηλάτου (ενός πανέμορφου και εξαιρετικά συντηρημένου Bisman) του 85χρονου κ. Γιώργου: «Το είχα πάρει όταν ήμουν 15 χρονών και δουλεύει ακόμα μια χαρά» μας είπε γελώντας. «Στην πόλη αυτή κυκλοφορούμε εποχούμενοι από δύο χρονών μέχρι τα ενενήντα».
«Το πρώτο δώρο που κάνουμε σε ένα παιδί είναι ένα ποδήλατο. Κάθε σπίτι έχει τουλάχιστον τέσσερα» μας ενημέρωσε ο κ. Ηλίας Ράπτης, ιδιοκτήτης – τρίτη γενιά – του «Κόγια», ενός από τα παλαιότερα καταστήματα που πωλούν και επισκευάζουν ποδήλατα στην Καρδίτσα. Στην πόλη δεν θα βρει κανείς καταστήματα ενοικιάσεως – οι επισκέπτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν κάποιο από τα 60 δημοτικά και κοινόχρηστα που υπάρχουν σε πέντε καίρια σημεία της πόλης.

Στο σχολείο με το… όχημα
Τη σχέση των Καρδιτσιωτών με το ποδήλατο τη διαπιστώνει κανείς πολύ γρήγορα και παντού: οχήματα από τα πιο παλιά (ξεχωρίσαμε ένα Bismark του ’64 και ένα Gorrick του ’50) μέχρι τα πιο σύγχρονα βολτάρουν στους κεντρικούς δρόμους, στο Παυσίλυπο (το υπέροχο πάρκο με τα παγόνια), σε πλατείες, παντού. Βλέπεις μωρά καθισμένα στα ειδικά καθίσματα, μικρά παιδιά με τα δικά τους ποδηλατάκια, νέους, κυρίες με τα ψώνια από εμπορικά καταστήματα, ηλικιωμένους και μαθητές.
Ασκήσαμε και εμείς τις ποδηλατικές μας ικανότητες πηγαίνοντας σε ένα σχολικό συγκρότημα 2 χλμ. από το κέντρο. Πήραμε από ένα κοινόχρηστο όχημα με την κάρτα που προμηθευτήκαμε από το ξενοδοχείο και μέσω ποδηλατοδρόμων φτάσαμε χαλαρά εκεί την ώρα του σχολάσματος. Η εικόνα που αντικρίσαμε είναι υπεράνω περιγραφής – είχες την εντύπωση ότι βρισκόσουν σε ποδηλατικούς αγώνες!
Πολλοί επίσης, όπως ο κ. Αντώνης Παπαδάκος που διατηρεί το παντοπωλείο «Αμάραντες Γεύσεις», διανέμουν το εμπόρευμά τους με το ειδικά διαμορφωμένο ποδήλατό τους. «Η πόλη έχει περίπου 35.000-40.000 κατοίκους» ενημερώνει ο Θωμάς Αρβανίτης, πρόεδρος του Ποδηλατικού Ομίλου Καρδίτσας. «Σε μια ανεπίσημη έρευνα που είχε γίνει το 2012-2013 είχε καταγραφεί ότι το 75% των κατοίκων ήταν χρήστες ποδηλάτου».
Παράδοση στις δύο ρόδες
Η σχέση της επίπεδης πόλης της Θεσσαλίας με το ποδήλατο είναι πολύ παλιά. Ο καρδιτσιώτης σεφ Κλεομένης Ζουρνατζής θυμάται τον παππού του να κυκλοφορεί έτσι όταν εκείνος ήταν μικρός. Τις δεκαετίες 1970 και 1980 εισέβαλαν μαζικά το αυτοκίνητο και τα μηχανάκια, μειώνοντας τον ζωτικό χώρο του ποδηλάτου. Ολα άρχισαν να αλλάζουν στα μέσα της δεκαετίας του ’80, όταν κατασκευάστηκε το πρώτο δίκτυο πεζοδρόμων που «άτυπα» χρησιμοποιήθηκε και για την ασφαλή κίνηση των ποδηλάτων. Το 2000 η δημοτική αρχή ξεκίνησε καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για το ποδήλατο, ενώ το 2003 κατασκευάστηκαν οι πρώτοι ποδηλατόδρομοι. Από τα επόμενα χρόνια το δίκτυο όλο και μεγαλώνει.

Ο χαμογελαστός  ποδηλάτης
Με τα θετικά της χρήσης ποδηλάτου άρχισε η συνάντησή μας με «ποδηλατανθρώπους»: τον Θωμά Αρβανίτη και τον Γιάννη Τσιούκα, πρόεδρο και γενικό γραμματέα του Ποδηλατικού Ομίλου Καρδίτσας αντίστοιχα, τις Ντίνα Μαράκου και Εμυ Νεστορίδη, πρόεδρο και γενική γραμματέα του νεοσυσταθέντος Ποδηλατικού Συλλόγου Καρδίτσας αντίστοιχα, και τον Γιώργο Παύλου, υπεύθυνο του Πάρκου Κυκλοφοριακής Αγωγής και του κοινόχρηστου συστήματος ποδηλάτων. «Η μη ρύπανση του περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με την καθημερινή άσκηση – δεν είναι μικρή όταν πηγαίνει κανείς με το ποδήλατο στη δουλειά, κάνει ψώνια, βγαίνει για να συναντήσει τους φίλους του. Μειώνει το κυκλοφοριακό πρόβλημα και του παρκαρίσματος, έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία. Επίσης όσοι χρησιμοποιούν ποδήλατο θα καταλάβουν αυτό που θα σας πω: είναι σπάνιο να δεις ποδηλάτη που δεν χαμογελάει» λέει ο Θωμάς Αρβανίτης. Και ο Γιώργος Παύλου συμπληρώνει: «Σε κοινωνικοποιεί. Πηγαίνοντας με το ποδήλατο να κάνεις τις δουλειές σου, στον δρόμο θα πεις δέκα καλημέρες». Και δεν είναι μόνο αυτά: Αντιγράφω τρεις από τους 50 καλούς λόγους υπέρ της ποδηλασίας που έχει καταγράψει σε ενημερωτικό κείμενο ο Ποδηλατικός Σύλλογος Καρδίτσας: «Μετακίνηση πόρτα-πόρτα, δεν χρειάζεται να παρκάρεις οκτώ στενά παρακάτω. Μειώνει την ηχορρύπανση. Μειώνει τη ρύπανση των υδάτων – τα ποδήλατα δεν στάζουν υγρά φρένων, αντιψυκτικά, λάδια κ.λπ.». 
Ανάγκη καλλιέργειας ποδηλατικής παιδείας
Προτού αρχίσουμε να συζητάμε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, τους αναφέρω αυτό που μας είπε ένας κύριος με κοστούμι, πολιτικός μηχανικός, τον οποίο συναντήσαμε να ψωνίζει «έφιππος» ντομάτες στη λαϊκή. Η παρατήρησή του ήταν πως το υλικό των ποδηλατοδρόμων (κυβόλιθοι σε πολλά σημεία) δεν είναι το ενδεδειγμένο, θα έπρεπε να είναι από άσφαλτο ή βιομηχανικό τάπητα. Τόσο για τη συγκεκριμένη παρατήρηση όσο και γενικά για τους ποδηλατοδρόμους οι παρευρισκόμενοι συμφώνησαν. «Δεν είναι πλέον όλοι οι ποδηλατόδρομοι λειτουργικοί» παρατήρησε η Εμυ Νεστορίδη. Σε κάτι που συμφώνησαν επίσης ήταν η ανάγκη καλλιέργειας ποδηλατικής παιδείας όχι μόνο στους ποδηλάτες αλλά και σε πεζούς και οδηγούς αυτοκινήτων. Αυτός είναι και ένας από τους στόχους της δημοτικής αρχής, παράλληλα με την ανάπτυξη και τη βελτίωση των υποδομών. Είναι επίσης και μέλημα τόσο του Ποδηλατικού Συλλόγου Καρδίτσας, μέσα από την ακαδημία νέων και το τμήμα ενηλίκων του, όσο και του Ποδηλατικού Ομίλου Καρδίτσας.

Αθλητισμός και τουρισμός
Και κάτι ακόμα. «Προσπαθούμε να συνδυάσουμε το καλό της ποδηλασίας και του νομού μας» μας είπε ο πρόεδρος του Ποδηλατικού Ομίλου Θωμάς Αρβανίτης. «Επειδή ο νομός στερείται τουρισμού – γνωστή είναι μόνο η λίμνη Πλαστήρα -, προσπαθούμε να προσελκύσουμε αθλητικό τουρισμό διοργανώνοντας αγώνες με ομάδες από όλη την Ελλάδα. Επίσης, στο τουριστικό κομμάτι διοργανώνουμε μεγάλες διαδρομές με ποδηλάτες από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Θέλουμε να ενισχύσουμε τον νομό μας στο τουριστικό επίπεδο, να γεμίσουν τα ξενοδοχεία, τα καταστήματα μαζικής εστίασης κ.λπ.».
Περισσότερες… πεταλιές για καλύτερη ποιότητα ζωής
«Θεωρούμε ότι οι μετακινήσεις με ποδήλατο είναι ένα από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της πόλης μας που μπορούμε να αξιοποιήσουμε ακόμη περισσότερο», λέει ο δήμαρχος Καρδίτσας Βασίλης Τσιάκος . «Στην κατεύθυνση αυτή προωθούμε συστηματικά αυτό που ονομάζεται αστική βιώσιμη κινητικότητα. Με άλλα λόγια ζητούμε από τον δημότη μας να αφήσει το αυτοκίνητο στο σπίτι του και να επιλέξει για τις μετακινήσεις του το ποδήλατο ή και το περπάτημα. Στόχος μας ως νέα δημοτική αρχή είναι να μετατρέψουμε την πόλη μας σε ένα τόπο όπου αξίζει κανείς να ζει από επιλογή απολαμβάνοντας την καθημερινότητά του. Περισσότερο ποδήλατο, λοιπόν, για λιγότερο άγχος και καλύτερη ποιότητα ζωής. Εξάλλου οι μετακινήσεις με ποδήλατο είναι στην κουλτούρα των Καρδιτσιωτών. Εμείς εκείνο που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να αυξήσουμε ακόμη περισσότερο τη χρήση του ποδηλάτου, για να μειώσουμε άλλα προβλήματα, όπως είναι το κυκλοφοριακό, το πρόβλημα της στάθμευσης, το πρόβλημα της ρύπανσης, του θορύβου κ.λπ. Κλείνοντας καλώ τους αναγνώστες σας να μας επισκεφθούν, να βιώσουν αυτή τη μοναδική θεωρώ εμπειρία, να κινηθούν στην πόλη με ποδήλατο, να επισκεφθούν διάφορα σημεία ενδιαφέροντος και γενικά να βιώσουν ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Αξίζει πραγματικά έστω και για ένα Σαββατοκύριακο κάποιος να ζήσει χωρίς άγχος και με λιγότερο αυτοκίνητο και ποτέ δεν ξέρεις, ίσως αυτό του αλλάξει τη ζωή».

7.300 μ. ποδηλατοδρόμου στον αστικό ιστό
l Σήμερα στον Δήμο Καρδίτσας το δομημένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων έχει μήκος 7.300 μ. στον αστικό ιστό και 10.500 μ. στον περιαστικό – σε πολλά σημεία υπάρχουν και ειδικά φανάρια.
l Ο δήμος διαθέτει οκτώ ποδήλατα για χρήση από τους υπαλλήλους του.
l Οκτώ ερμάρια φύλαξης τοποθετήθηκαν στον αύλειο χώρο του υπεραστικού ΚΤΕΛ (είδαμε πώς λειτουργεί το σύστημα από μια φοιτήτρια που σπουδάζει στη Λάρισα και κλειδώνει το ποδήλατό της για να πάρει το ΚΤΕΛ για τη σχολή), ενώ σε ένα λεωφορείο του αστικού ΚΤΕΛ έχει τοποθετηθεί σχάρα μεταφοράς τριών ποδηλάτων για την εξυπηρέτηση της συνδυαστικής μετακίνησης.
l Για να «σφραγίσει» τη σχέση της πόλης με το ποδήλατο, ο δήμος τοποθέτησε πρόσφατα σε δύο εισόδους της πόλης (προσεχώς και σε άλλες τρεις) φωτεινά ομοιώματα του «Ουράνιου Ποδηλάτη», έργου του καρδιτσιώτη καλλιτέχνη Παντελή Σαμπαλιώτη.

Φωτογραφίες: Σίσσυ Μόρφη

Ιφιγένεια Βιρβιδάκη (tovima.gr)