Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι η Πρωταπριλιά, με τα καλοπροαίρετα ψέματά της και τις φάρσες της, είναι ένα έθιμο ελληνικής προέλευσης.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η Πρωταπριλιά και το έθιμο με τα ψέματα είναι «εισαγόμενο» και ήρθε στη χώρα μας από την Ευρώπη. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή που παραθέτει και το History Channel, το έθιμο της Πρωταπριλιάς έχει τις ρίζες του τη Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564, η Πρωτοχρονιά για τους Γάλλους γιορταζόταν από τις 25 Μαρτίου έως την 1η Απριλίου.

Το 1564, όμως, η Γαλλία πέρασε στο Γρηγοριανό Ημερολόγιο και ξεκίνησε να γιορτάζει το νέο έτος την 1η Ιανουαρίου. Ένα τμήμα του πληθυσμού όμως δεν αντιλήφθηκε την αλλαγή και συνέχισε να γιορτάζει την Πρωτοχρονιά την Πρωταπριλιά. Οι υπόλοιποι, πιο… προχωρημένοι, τούς χαρακτήριζαν “April Fools” (“Οι κουτοί του Απριλίου”) και τούς προσέφεραν δήθεν δώρα και περιπαικτικές ευχές. Μια από τις φάρσες της Πρωταπριλιάς ήταν να τους κολλάνε μικρά ψαράκια -άλλες φορές χάρτινα ψάρια- στην πλάτη, πάνω από τα ρούχα. Ήταν τα “April’s Fish” (τα ψάρια του Απριλίου), που συμβόλιζαν ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος είναι «εύκολη ψαριά», εύπιστος και αφελής.

Πρωταπριλιά: Η αναζήτηση για τις ρίζες του εθίμου

Άλλοι συνδέουν την Πρωταπριλιά με εορτασμούς στην Αρχαία Ρώμη, όπως η Hilaria (από το αρχαιοελληνικό ιλαρός που σημαίνει χαρωπός ή χαρούμενος). Γιορταζόταν στα τέλη του Μαρτίου, από πιστούς της θεάς Κυβέλης. Ένα από τα έθιμα που τηρούσαν οι πολίτες ήταν να μεταμφιέζονται και να «πειράζουν» περαστικούς, στήνοντας «ενέδρες», τρομάζοντάς τους κ.ό.κ. Το έθιμο φέρεται ότι συνδέεται με αιγυπτιακούς μύθους που σχετίζονταν με τις θεότητες Ίσις, Όσιρις και Σεθ.

Σύμφωνα με το History Channel, μια άλλη εκδοχή συνδέει την Πρωταπριλιά με το εαρινό ηλιοστάσιο ή την πρώτη μέρα της Άνοιξης για το βόρειο ημισφαίριο, όταν η μητέρα φύση «κορόιδευε» τους ανθρώπους με διαρκές αλλαγές στον καιρό.

Στη Βρετανία, πάντως, οι ρίζες της Πρωταπριλιάς βρίσκονται στον 18ο αιώνα. Συγκεκριμένα, στη Σκωτία, η Πρωταπριλιά γιορταζόταν δυο ημέρες. Το πρώτο έθιμο της σκωτσέτζικης Πρωταπριλιάς ήταν το «κυνήγι του κούκου». Σε αυτό έστελναν τους ανθρώπους να κάνουν κάποια αστεία θελήματα, δίχως να υπάρχει λόγος, και στη συνέχεια τους κορόιδευαν. Το άλλο έθιμο της Πρωταπριλιάς είχε να κάνει με τους… πισινούς. Οι φαρσέρ κολλούσαν ουρές στα παντελόνια και τα φορέματα ή και επιγραφές που έγραφαν «κλώτσησέ με!».

Η Πρωταπριλιά στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα η βασική «αρχή» της Πρωταπριλιάς είναι τα αθώα ψέματα με στόχο να ξεγελαστεί κάποιος άνθρωπος ή μια ομάδα ανθρώπων. Σε ορισμένες περιοχές της χώρας, μια πετυχημένη φάρσα θεωρείται ότι θα φέρει καλοτυχία για την υπόλοιπη χρονιά.

Σύμφωνα με τον λαογράφο Γ. Μέγα η πρωταπριλιάτικη "ψευδολογία" παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.

Στο σύγχρονο κόσμο, την Πρωταπριλιά συνηθίζεται να δημοσιεύονται – αναπαράγονται ψευδείς ειδήσεις από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Αρκετές φορές, ωστόσο, άλλα Μέσα αναδημοσιεύουν το ψέμα ως κανονική είδηση, με συνέπεια να προκαλείται αναστάτωση.

iefimerida.gr