Πολλαπλασιάζονται τα προβλήματα από τη λειψυδρία στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Η συμφωνία χρειάστηκε πολλούς μήνες να κλειστεί, αλλά τελικά την παραμονή της Πρωτομαγιάς, Ελλάδα και Βουλγαρία συμφώνησαν σε πενταετή ρύθμιση για τα νερά του ποταμού Άρδα. Σε αυτά τα πέντε χρόνια η Ελλάδα θα πρέπει να κατασκευάσει νέες υποδομές στην περιοχή, ώστε να μπορεί να αποθηκεύει νερό, καθώς οι υπάρχουσες υποδομές είναι ασυντήρητες και διαλυμένες.

Δηλαδή το θέμα δεν έχει λήξει και οι αγρότες αγωνιούν για το πού θα βρουν νερό για τις καλλιέργειές τους, καθώς απαιτούνται μεγάλες ποσότητες. Oι ειδικοί προειδοποιούν ότι χρειάζονται άμεσα σχέδια εξορθολογισμού της διαχείρισης του νερού όχι μόνο στη Βόρεια Ελλάδα αλλά σε όλη τη χώρα εκεί όπου οι ταμιευτήρες αδειάζουν και οι βροχές λιγοστεύουν.

Το συμπέρασμα; Το νερό όχι μόνο λιγοστεύει αλλά γίνεται και πιο ακριβό, χρόνο με τον χρόνο.

Επισήμως, σύμφωνα με ΤΑ ΝΕΑ (Νατάσα Μπαστέα) αυτή τη στιγμή 14 κοινότητες αντιμετωπίζουν σημαντικό πρόβλημα λειψυδρίας – από την Ξάνθη έως την Κρήτη, τη Λέσβο, τη Σαντορίνη και τη Μύκονο.

Οσο για την πεδιάδα της Θεσσαλίας που θεωρείται ο σιτοβολώνας της χώρας, οι επιστήμονες διαπιστώνουν ότι ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας έχει υποχωρήσει σημαντικά λόγω υπερβολικής άρδευσης.

Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η λειψυδρία επηρέασε το 34% της επικράτειας της ΕΕ κατά τη διάρκεια τουλάχιστον μίας σεζόν το 2022.

Τα ποσοστά αναμένεται να είναι ακόμα μεγαλύτερα για τις επόμενες χρονιές, για τις οποίες δεν έχουμε ακόμα συνολικά στοιχεία αλλά γνωρίζουμε ότι ήταν ακόμα πιο άνυδρες.

Παρά τη μείωση της άντλησης νερού κατά 19% στην ΕΕ μεταξύ 2000 και 2022, δεν έχει σημειωθεί συνολική μείωση στην περιοχή που επηρεάζεται από τις συνθήκες λειψυδρίας. Στην πραγματικότητα, η κατάσταση χειροτερεύει σταθερά από το 2010.

Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή αναμένεται να αυξήσει περαιτέρω τη συχνότητα, την ένταση και τις επιπτώσεις των φαινομένων ξηρασίας, καθιστά απίθανο να μειωθεί η λειψυδρία έως το 2030. Το συμπέρασμα εδώ, όπως και στις περισσότερες προηγούμενες εκθέσεις, είναι πως απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες για να διασφαλιστεί η βιώσιμη χρήση του νερού.

Η ζήτηση

Ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός αντιμετωπίζει ήδη λειψυδρία και ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί καθώς η κλιματική κρίση επιδεινώνεται, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Οικονομία του Νερού. Η ζήτηση για γλυκό νερό θα ξεπεράσει την προσφορά κατά 40% μέχρι το τέλος της δεκαετίας, επειδή τα συστήματα ύδρευσης του πλανήτη υφίστανται «πρωτοφανή πίεση», σύμφωνα με την έκθεση.

Η επιτροπή διαπίστωσε ότι οι κυβερνήσεις και οι ειδικοί έχουν υποτιμήσει σε μεγάλο βαθμό την ποσότητα νερού που χρειάζεται ένας άνθρωπος για να έχει αξιοπρεπή ζωή. Ενώ 50 έως 100 λίτρα την ημέρα απαιτούνται για την υγεία και την υγιεινή κάθε ατόμου, στην πραγματικότητα οι άνθρωποι χρειάζονται περίπου 4.000 λίτρα την ημέρα για να έχουν επαρκή διατροφή και μια αξιοπρεπή ζωή.

Η Εκθεση Παγκόσμιας Παρακολούθησης Υδάτων 2024, χρησιμοποιώντας δεδομένα από χιλιάδες επίγειους σταθμούς και δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τη Γη για να αξιολογήσει κρίσιμες μεταβλητές νερού, όπως οι βροχοπτώσεις, η υγρασία του εδάφους, οι ροές των ποταμών και οι πλημμύρες, κατέληξε στο συμπέρασμα πως η κλιματική κρίση «σπέρνει τον όλεθρο» στον κύκλο του νερού του πλανήτη, με πρωτοφανείς πλημμύρες και εξοντωτικές ξηρασίες που επηρεάζουν δισεκατομμύρια ανθρώπους.

Η ανάλυση των καταστροφών λόγω υδάτων το 2024, που ήταν η πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί, διαπίστωσε ότι έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 9.000 άνθρωποι, περισσότεροι από 40 εκατ. αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και προκάλεσαν οικονομική ζημιά άνω των 550 δισ. δολαρίων.

Κρίση υδροδότησης

Το πιο επείγον όμως είναι οι τρόποι με τους οποίους θα πρέπει να αντιμετωπισθεί η λειψυδρία. Ιδιαίτερα στην ΕΕ, στην οποία, σύμφωνα με τις έρευνες, το ένα τέταρτο του επεξεργασμένου νερού διαρρέει από απαρχαιωμένες σωληνώσεις των δικτύων. Πρόσφατα, η επίτροπος Περιβάλλοντος της ΕΕ Τζέσικα Ρόσβαλ δήλωσε στους «FT» ότι η αδιάκοπη εστίαση της ΕΕ στην εξασφάλιση ενέργειας μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία γίνεται εις βάρος των προσπαθειών αντιμετώπισης μιας κρίσης υδροδότησης που πρόκειται να έχει μεγάλο αντίκτυπο στις επιχειρήσεις.

«Εχουμε μιλήσει πολύ λίγο για το νερό και έχουμε μιλήσει για την ενεργειακή απόδοση και την ενέργεια… Αυτό είναι πραγματικά σημαντικό, φυσικά, αλλά και το νερό είναι επίσης πολύ σημαντικό και έχουμε έλλειψη στην Ευρώπη», είπε. Οι ξηρασίες έχουν «αυξηθεί δραματικά» σε αριθμό και ένταση στην ΕΕ, με τις περιοχές και τους ανθρώπους που επηρεάζονται να αυξάνονται σχεδόν κατά 20% μεταξύ 1976 και 2006, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό. Οι αγρότες ειδικότερα έχουν υποστεί απότομες μειώσεις στις αποδόσεις των καλλιεργειών, αλλά ο αντίκτυπος της έλλειψης νερού θα πλήξει επίσης βιομηχανίες.

Παρά τις ανησυχίες για την αυξανόμενη πίεση στη βιομηχανία και τη γεωργία, λίγα έχουν γίνει για τη βελτίωση των σωλήνων στις χώρες της ΕΕ. Σε πιο παλιά δίκτυα, όπως αυτό της Ελλάδας, η απώλεια είναι ακόμα μεγαλύτερη…