Στα τέλη Σεπτεμβρίου, καθώς ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή κλιμακωνόταν η πιστοληπτική του ικανότητα του Ισραήλ υποβαθμιζόταν για άλλη μια φορά από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης.

Παρόλα αυτά ο υπουργός Οικονομικών της χώρας Bezalel Smotrich υποστήριζε σε δηλώσεις του ότι: «Η οικονομία του Ισραήλ φέρει το βάρος του πιο μακροχρόνιου και ακριβότερου πολέμου στην ιστορία της χώρας» και υποστήριξε ότι «η Ισραηλινή οικονομία είναι μια ισχυρή οικονομία που ακόμη και σήμερα προσελκύει επενδύσεις».

Ένα χρόνο μετά τη φονική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ κλιμακώνει τις πολεμικές του ενέργειες σε πολλαπλά μέτωπα. Στη Γάζα με τη Χαμάς, στον Λίβανο με τη Χεζμπολάχ, με τους Χούθι στην Υεμένη και απειλεί με αντίποινα το Ιράν για την επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους. Καθώς η σύγκρουση εξαπλώνεται στην ευρύτερη περιοχή, το οικονομικό κόστος θα αυξηθεί επίσης, τόσο για το Ισραήλ όσο και για άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, σημειώνει ανάλυση του CNN.

Ο πόλεμος έχει επιδεινώσει σημαντικά την κατάσταση στη Γάζα, προκαλώντας μια τεράστια οικονομική και ανθρωπιστική κρίση εδώ και πολύ καιρό, και η Δυτική Όχθη «πλήττεται μια ταχεία και ανησυχητική οικονομική πτώση», ανέφεραν τα Ηνωμένα Έθνη σε έκθεσή τους τον περασμένο μήνα.

Σύμφωνα με την BMI, μια εταιρεία ερευνών που ανήκει στη Fitch Solutions, η οικονομία του Λιβάνου, θα μπορούσε να συρρικνωθεί έως και 5% το 2024 εξαιτίας της σύγκρουσης Χεζμπολάχ και Ισραήλ και τις επιθέσεις που δέχεται η χώρα.

Η οικονομία του Ισραήλ

Η οικονομία του Ισραήλ θα μπορούσε να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο από αυτήν του Λιβάνου, με βάση το «κακό σενάριο» που έχει παρουσιάσει το Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Αλλά και με βάση το «καλό σενάριο», οι ερευνητές του Ινστιτούτου εκτιμούν επίσης ότι το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) του Ισραήλ θα μειώνεται. Πριν τον πόλεμο το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας είχε ξεπεράσει το αντίστοιχο βρετανικό!

Πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στις 7 Οκτωβρίου 2023, το ΔΝΤ είχε προβλέψει ότι η οικονομία του Ισραήλ θα αναπτυχθεί το 2024 κατά ένα εξαιρετικό ποσοστό, το οποίο προσδιόριζε στο 3,6%. Τώρα, οι προβλέψεις των οικονομολόγων κυμαίνονται για το 2024 μεταξύ 1% και 1,9%. Ενώ οι προβλέψεις για το 2025 είναι πολύ χειρότερες.

Παρά την εξασθένηση της ανάπτυξης η Κεντρική Τράπεζα του Ισραήλ δεν είναι σε θέση να μειώσει τα επιτόκια για να δώσει πνοή στην οικονομία, επειδή ο πληθωρισμός επιταχύνεται, ωθούμενος από την αύξηση των μισθών και την εκτίναξη των κρατικών δαπανών για τη χρηματοδότηση του πολέμου.

Το κόστος του πολέμου

Η Κεντρική Τράπεζα του Ισραήλ υπολόγισε τον περασμένο Μάιο ότι το κόστος που θα προέκυπτε από τον πόλεμο σε 250 δισεκατομμύρια σεκέλ (66 δισεκατομμύρια δολάρια) μέχρι το τέλος του επόμενου έτους, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών δαπανών, αλλά και του κόστους για τη στέγαση χιλιάδων Ισραηλινών που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα δικά τους σπίτια στον Βορρά και τον Νότο. Αυτό το κόστος φαίνεται ότι θα αυξηθεί περαιτέρω καθώς ο πόλεμος ήδη έχει κλιμακωθεί από τότε που έγινε εκτίμηση (Μάιος 2024) με νέα μέτωπα κατά του Ιράν, του Λιβάνου (Χεζμπολάχ) και των Χούθι, σύμφωνα με το CNN.

Ο Smotrich, ο υπουργός Οικονομικών του Ισραήλ, είναι βέβαιος ότι η οικονομία του Ισραήλ θα ανακάμψει μόλις τελειώσει ο πόλεμος, αλλά οι οικονομικοί αναλυτές ανησυχούν ότι η ζημιά θα διαρκέσει πολύ περισσότερο από τον πόλεμο.

Ο Flug, πρώην διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Ισραήλ και νυν αντιπρόεδρος έρευνας στο Ισραηλινό Ινστιτούτο Δημοκρατίας, υποστηρίζει ότι υπάρχει κίνδυνος η ισραηλινή κυβέρνηση να περικόψει τις επενδύσεις ώστε να απελευθερώσει πόρους για την άμυνα, μειώνοντας τη δυνητική ανάπτυξη της χώρας.

Οι ερευνητές στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας είναι εξίσου απαισιόδοξοι. Υποστηρίζουν σε έκθεσή τους τον περασμένο Αύγουστο -όπως αναφέρει σε σχετικό ρεπορτάζ το CNN- ότι ακόμη και με απόσυρση από τη Γάζα και με ηρεμία στα σύνορα με τον Λίβανο η οικονομία του Ισραήλ θα βρεθεί σε πιο αδύναμη θέση από ό,τι πριν από τον πόλεμο και υποστηρίζουν μεταξύ άλλων: «Το Ισραήλ αναμένεται να υποστεί μακροπρόθεσμη οικονομική ζημιά ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του πολέμου...Η αναμενόμενη πτώση των ρυθμών ανάπτυξης σε όλα τα μέτωπα σε σύγκριση με την προπολεμική περίοδο και η αύξηση των αμυντικών δαπανών θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια ύφεση που θα θυμίζει τη χαμένη δεκαετία μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ».

Ο πόλεμος του 1973, γνωστός και ως αραβοϊσραηλινός πόλεμος ή "πόλεμος των 6 ημερών", που ξεκίνησε από την Αίγυπτο και τη Συρία εναντίον των δυνάμεων του Ισραήλ στη χερσόνησο του Σινά και στα υψίπεδα του Γκολάν, παρά τη νίκη του Ισραήλ στο πολεμικό μέτωπο, οδήγησε σε μια μεγάλη περίοδο οικονομικής στασιμότητας την ισραηλινή οικονομία.

Μεγάλη αύξηση των αμυντικών δαπανών οδηγεί σε αυξήσεις φόρων και περικοπές σε μη αμυντικές δαπάνες — μερικές ήδη έχουν προταθεί από τον υπ. Οικονομικών Smotrich — και αυτό θα μπορούσε επίσης να βλάψει την οικονομική ανάπτυξη. Τέτοια μέτρα, σε συνδυασμό με μια εξασθενημένη αίσθηση ασφάλειας, θα μπορούσε επίσης να ωθήσει σε μια φυγή Ισραηλινών με υψηλή μόρφωση, ιδίως στον τομέα της τεχνολογίας που αντιπροσωπεύει ένα τεράστιο ποσοστό 20% του ΑΕΠ του Ισραήλ.

Επίσης -πάντα λόγω της αίσθησης της μειωμένης ασφάλειας- θα μπορούσε να προκαλέσει μια μεγάλης κλίμακας αποχώρηση από τη χώρα φορολογουμένων με υψηλά εισοδήματα η οποία θα έπληττε περαιτέρω τα οικονομικά του Ισραήλ,

Τεράστια ελλείμματα στον προϋπολογισμό

Ο πόλεμος έχει προκαλέσει τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα στο Ισραήλ. Διπλασιάστηκε στο 8% του ΑΕΠ, από 4% πριν. Ο κρατικός δανεισμός εκτινάχθηκε στα ύψη και έγινε ακριβότερος, γιατί οι επενδυτές ζητούν υψηλότερες αποδόσεις για την αγορά ισραηλινών ομολόγων και άλλων περιουσιακών στοιχείων.
Οι κακές αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας που έγιναν από τους Fitch, Moody's και S&P είναι πιθανό να αυξήσουν το δανειακό κόστος της χώρας.

Στα τέλη Αυγούστου — ένα μήνα πριν το Ισραήλ χτυπήσει στην πρωτεύουσα του Λιβάνου και εξαπολύσει τη χερσαία εισβολή κατά της Χεζμπολάχ στο νότο της χώρας — το Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας υπολόγισε ότι μόλις ένας μήνας «πολέμου υψηλής έντασης» στον Λίβανο θα μπορούσε να προκαλέσει την εκτίναξη του ελλείμματος του προϋπολογισμού του Ισραήλ στο 15% και τη συρρίκνωση του ΑΕΠ έως και 10% φέτος.

Η αβεβαιότητα «ο μεγαλύτερος παράγοντας»

Για να συρρικνωθεί η δημοσιονομική τρύπα, η κυβέρνηση δεν μπορεί να βασίζεται σε μια υγιή ροή φορολογικών εσόδων από επιχειρήσεις, πολλές από τις οποίες καταρρέουν, ενώ άλλες διστάζουν να επενδύσουν καθώς δεν είναι σαφές πόσο θα διαρκέσει ο πόλεμος.

Η Coface BDi, μια μεγάλη εταιρεία ανάλυσης επιχειρήσεων στο Ισραήλ, υπολογίζει ότι 60.000 ισραηλινές εταιρείες θα κλείσουν φέτος, έναντι ετήσιου μέσο όρου περίπου 40.000 πριν ξεσπάσει ο πόλεμος. Οι περισσότερες από αυτές είναι μικρές με έως και πέντε υπαλλήλους.

Σύμφωνα με εκπροσώπους του τεχνολογικού κλάδου και πολλών startups η μέχρις στιγμής αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα του τεχνολογικού τομέα του Ισραήλ δεν θα είναι βιώσιμη αν ενισχυθεί η αβεβαιότητα που δημιουργεί η παρατεταμένη σύγκρουση. Ηδη πριν την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων, λόγω κυβερνητικών αποφάσεων, ορισμένες ισραηλινές εταιρείες τεχνολογίας μεταφέρθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η ανασφάλεια που δημιουργήθηκε από τον πόλεμο έχει επιδεινώσει αυτή την τάση, με τις περισσότερες νέες εταιρείες τεχνολογίας να απειλούν να μεταφέρουν τις επιχειρήσεις τους εκτός Ισραήλ, παρά τα φορολογικά κίνητρα που ισχύουν στη χώρα.

Άλλοι τομείς της οικονομίας του Ισραήλ, αν και λιγότερο σημαντικοί από την τεχνολογία, έχουν πληγεί πολύ περισσότερο. Οι τομείς της γεωργίας και των κατασκευών προσπαθούν να καλύψουν τα κενά που άφησαν οι Παλαιστίνιοι των οποίων οι άδειες εργασίας έχουν ανασταλεί από τον περασμένο Οκτώβριο. Αποτέλεσμα; Αυξήθηκαν οι τιμές για τα φρέσκα λαχανικά. Και η οικοδομική δραστηριότητα υποχώρησε πάρα πολύ.

Ο τουρισμός έχει επίσης έχει πληγεί. Το αρμόδιο υπουργείο εκτιμά ότι η μείωση των ξένων τουριστών μεταφράστηκε σε απώλειες 18,7 δισ.σέκελ (4,9 δισεκατομμύρια δολάρια) για την ισραηλινή οικονομία.
Τα επίπεδα πληρότητας έχουν πέσει από πάνω από 80% πριν από τον πόλεμο σε κάτω από 50% επί του παρόντος.

euro2day.gr