Εχει πρόσωπο χλωμό σαν φάντασμα που έχει σχήμα καρδιάς. Σε πολλούς θυμίζει επίπεδη αποκριάτικη μάσκα. Φωλιάζει σε στέγες από εγκαταλελειμμένα σπίτια και αποθήκες, παλιά εργοστάσια, γέφυρες και εκκλησίες.

Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τους παράξενους ήχους που βγάζει, είτε μια «τρομακτική στριγγλιά, που παγώνει το αίμα», όπως έχει περιγραφεί, ή έναν συριστικό ήχο σαν του φιδιού, είναι η αιτία που έχει συνδεθεί με διάφορες δεισιδαιμονίες. Χαρακτηριστικά είναι τα ονόματα με τα οποία κυκλοφορεί στην ύπαιθρο: κλαψοπούλι, ανθρωποπούλι, χαροπούλι, στριγγλοπούλι, νεκροπούλι.

Και όμως, η Τυτώ (Tyto alba), περί αυτού του νυκτόβιου αρπακτικού ο λόγος, είναι ο απόλυτος σύμμαχος του ανθρώπου –και δη του αγρότη–, αφού ένα μόνο πτηνό μπορεί να φάει σε ένα χρόνο από 2.000 έως 4.000 τρωκτικά! Ηδη τα τελευταία χρόνια, επιστήμονες στην Ελλάδα έχουν «στρατολογήσει» την Τυτώ στον αγώνα για φυσικό έλεγχο των τρωκτικών που καταστρέφουν τις αγροτικές καλλιέργειες στη Θεσσαλία, ανάγκη που έχει γίνει ακόμη πιο επιτακτική το τελευταίο διάστημα λόγω της αύξησης του πληθυσμού τους, που αναμένεται να φέρουν οι εκτεταμένες πλημμύρες.

Δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια πολλά κτίρια όπου φώλιαζαν οι Τυτώ έχουν καταστραφεί ή πέσει, ο Οργανισμός για τη Διαχείριση και Διατήρηση της Βιοποικιλότητας στα Αγροτικά Οικοσυστήματα «Τυτώ», σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας και εννέα δήμους, θα τοποθετήσει 200 τεχνητές φωλιές που θα επιτρέψουν την αύξηση του πληθυσμού του είδους. Ηδη, από την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος περισσότεροι από 500 νεοσσοί του είδους Τυτώ έχουν μεγαλώσει στις τεχνητές θέσεις φωλεοποίησης, ενώ εκτιμάται πως από το 2020 τουλάχιστον 2 εκατ. επιβλαβή τρωκτικά έχουν απομακρυνθεί από την αγροτική ύπαιθρο μέσω της φυσικής θήρευσης από το είδος αυτό.

Ο Οργανισμός είναι ο πλέον εξειδικευμένος προκειμένου να διαχειριστεί τον πληθυσμό του νυκτόβιου αρπακτικού Τυτώ, να μελετήσει τις πληθυσμιακές εξάρσεις των τρωκτικών και να υλοποιήσει στοχευμένες διαχειριστικές λύσεις για την αγροτική παραγωγή αλλά και για την προστασία της βιοποικιλότητας στην εκάστοτε περιοχή.

Οπως εξηγεί στην «Κ» ο πρόεδρος του Οργανισμού, δρ Βασίλειος Μποντζώρλος, δασολόγος με ειδίκευση στην οικολογία και διαχείριση άγριας πανίδας και ακόμη μεγαλύτερη εξειδίκευση στην τροφική οικολογία της Τυτώ, το συγκεκριμένο αρπακτικό έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που την καθιστούν όχι απλώς κρίσιμο, αλλά ρυθμιστή του αγροτικού τομέα. Πάνω από το 90% της διατροφής τους αποτελείται από τρωκτικά, αριθμός που αυξάνεται κατακόρυφα εάν υπάρχουν νεαρά που θα πρέπει να τραφούν.

Μεταξύ άλλων, η Τυτώ έχει τοποθετημένα τα αυτιά της σε διαφορετικό ύψος το ένα από το άλλο, γεγονός που της επιτρέπει όταν κυνηγάει τη νύχτα να δημιουργεί ένα τρισδιάστατο μοντέλο απεικόνισης της κίνησης του θηράματός της, το οποίο μπορεί να θηρεύσει με ακρίβεια χιλιοστού με τα γαμψά της νύχια, μέσω του ακουστικού εντοπισμού.

Επιπλέον, κατά έναν περίεργο τρόπο, η Τυτώ αντιλαμβάνεται την αύξηση πληθυσμού των επιβλαβών τρωκτικών της υπαίθρου και αναπαράγεται περισσότερες φορές μέσα σε μια αναπαραγωγική περίοδο! Σε περιόδους με πληθώρα τρωκτικών αρχίζει να γεννάει νωρίτερα, και μπορεί να υλοποιήσει 2 ή και 3 αναπαραγωγικές προσπάθειες έως και τον Οκτώβριο, γεννώντας κάθε φορά 8 με 10 αυγά.

Στη Θεσσαλία, η αύξηση αυτή προβλέπεται να καταγραφεί την άνοιξη. «Δεδομένου ότι τα νερά είναι ακόμη σε αποδρομή και η Κάρλα πλημμυρισμένη, όταν από του χρόνου ξεκινήσει η καλοκαιρία θα δούμε εκρήξεις τρωκτικών». Αυτό μπορεί να σημαίνει πολύ περισσότερα προβλήματα για την πληγωμένη Περιφέρεια Θεσσαλίας και τους αγρότες. Οπως υπογραμμίζει ο κ. Μποντζώρλος, «έχουμε βρει ότι κάθε χρόνο χάνονται 15-20 εκατ. ευρώ από τις καταστροφές που προκαλούν τα τρωκτικά στις καλλιέργειες, που μπορούν να φτάσουν σε περιπτώσεις έξαρσης τα 150 εκατ. ευρώ».

Λόγοι υγείας

Ο έλεγχος του πληθυσμού των τρωκτικών είναι κρίσιμος, φυσικά, και για λόγους υγείας. Σε πλημμυρισμένα εδάφη αναπτύσσεται, επιπλέον, το βακτηρίδιο λεπτοσπείρα, βασικός ξενιστής του οποίου είναι τα ποντίκια. Η καταπολέμησή τους με συμβατικά φάρμακα έχει μεταξύ άλλων ως έμμεσα θύματα τα αρπακτικά πτηνά.

Οι αριθμοί

4.000 τρωκτικά μπορεί να φάει η Τυτώ μέσα σε έναν χρόνο.

500 νεοσσοί έχουν μεγαλώσει σε τεχνητές θέσεις φωλεοποίησης από το 2020.

2 εκατ. τρωκτικά έχουν απομακρυνθεί από την αγροτική ύπαιθρο μέσω της φυσικής θήρευσης, από το 2020.

20 εκατ. ευρώ χάνονται ετησίως από τις καταστροφές που προκαλούν τα τρωκτικά στις καλλιέργειες

Λίνα Γιάνναρου (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)