Αποζημιώσεις που μπορεί να φτάσουν έως και τα 40 εκατομμύρια ευρώ αναμένεται να διεκδικήσει από το Ελληνικό Δημόσιο η Hellenic Train, ύστερα από το αποτύπωμα που άφησε στα οικονομικά της αποτελέσματα η πολύμηνη διακοπή της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας τόσο μετά την τραγωδία των Τεμπών όσο κυρίως μετά την καταστροφή του δικτύου από τις κακοκαιρίες Daniel και Elias.

«Σημαντικές ζημιές»

Συνολικά οι ζημίες που κατέγραψε η εταιρία το 2023, χρονιά που αναμφισβήτητα αποτέλεσε τη χειρότερη για τον ελληνικό σιδηρόδρομο λόγω της τραγωδίας των Τεμπών, η οποία άφησε πίσω της 57 θύματα και 181 τραυματίες, ξεπερνούν τα 65 εκατομμύρια ευρώ, όπως προκύπτει από τα οικονομικά αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν την Τετάρτη. «Για το έτος 2023, η Εταιρεία κατέγραψε σημαντικές ζημιές από την λειτουργία της σύμβασης, κυρίως από λόγους που συνδέονται με τις αποφάσεις για τη μείωση του μεταφορικού έργου που ακολούθησαν το δυστύχημα των Τεμπών καθώς και με τις καταστροφικές ζημιές στην σιδηροδρομικής υποδομής της κεντρικής Ελλάδας από τα ακραία καιρικά φαινόμενα Daniel τον Σεπτέμβριο του 2023. Η Εταιρεία προτίθεται να απαιτήσει τις αποζημιώσεις που συμβατικά δικαιούται για τις σημαντικές αυτές ζημιές», αναφέρεται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις.

Σύμφωνα με πληροφορίες του ethnos.gr, το ποσό που θα απαιτήσει η ΗΤ σε αποζημιώσεις θα είναι κοντά στα 40 εκατομμύρια ευρώ, καθώς μέρος της ζημίας των 65 εκ. αποδίδεται και στο εμπορευματικό κλάδο, ο οποίος κατέρρευσε μεν εντελώς, αλλά δεν καλύπτεται από τη σύμβαση που έχει υπογράψει η εταιρεία με το Ελληνικό Δημόσιο.

Την περίοδο αυτή βρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες μεταξύ του υπουργείου και της ΗΤ για το ζήτημα των οφειλών, οι οποίες ωστόσο δεν έχουν τελεσφορήσει ακόμα. Πληροφορίες από το στρατόπεδο των Ιταλών αναφέρουν ότι ακόμα δεν έχει γίνει κάποια νομική κίνηση καθώς το ευκταίο είναι να βρεθεί λύση εκτός δικαστικών αιθουσών και ότι επιδεικνύεται μία σχετική ανοχή δεδομένου ότι η μητρική εταιρία είναι κι αυτή Δημόσιο, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι αυτή η ανοχή είναι ανεξάντλητη.

Άλλωστε όπως αναφέρουν και στις σημειώσεις των αποτελεσμάτων, έχουν συσσωρευθεί οφειλές και προηγούμενων ετών, καθώς δεν έχει καταβληθεί από το Δημόσιο το ετήσιο τίμημα των 50 εκ. ευρώ από το έτος 2022 και μετά. Παράλληλα δεν έχουν αποδοθεί τα 4 εκ. της αποζημίωσης για την περίοδο της πανδημίας, αλλά ούτε και τα ποσά των μειωμένων εισιτηρίων και του ενεργειακού κόστους που συνολικά αθροίζουν περί τα 16 εκ. ευρώ μόνο για το 2022.

«Η καθυστέρηση πληρωμών από τη σύμβαση ΥΔΥ που υπεγράφη με την Ελληνική κυβέρνηση στις 14.4.2022 έχει οδηγήσει στην εκκρεμότητα είσπραξης τιμολογίων για την εκτέλεση συμβατικών υπηρεσιών του έτους 2022 συνολικής αξίας περίπου €60 εκ., πέραν επιπρόσθετου ποσού αξίας περίπου €20 εκ. που αφορά διάφορες απαιτήσεις, έως τις 31.12.2022, οι οποίες τελούν υπό την τελική αλλά τυπική έγκριση έτσι ώστε να εκταμιευθούν προς την Hellenic Train», επισημαίνεται χαρακτηριστικά.

Το δυσμενέστατο οικονομικό αποτέλεσμα του 2023 αποδίδεται απολύτως στην πολύμηνη διακοπή της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης χρονιάς. Υπενθυμίζεται ότι μετά την τραγωδία των Τεμπών στις 28 Φεβρουαρίου, η κυκλοφορία διεκόπη σε ολόκληρο το εθνικό δίκτυο μέχρι τις 15/3/23 και στη συνέχεια αποκαταστάθηκε σταδιακά κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο με περιορισμένη χωρητικότητα και μειωμένη τη μέγιστη εμπορική ταχύτητα, εν αναμονή της ενεργοποίησης των συστημάτων ETCS1 σε ολόκληρη τη γραμμή Αθήνα - Θεσσαλονίκη, που ήταν προγραμματισμένη για τον Οκτώβριο του 2023.

Μέχρι τον Αύγουστο του 2023 είχε αποκατασταθεί η κυκλοφορία 5 ζευγαριών τρένων καθημερινά στη γραμμή Αθήνα - Θεσσαλονίκη, με τα συνολικά επίπεδα επιβατών να έχουν αποκατασταθεί περίπου στο 60% της συγκριτικής περιόδου του προηγούμενου έτους, ενώ από τις αρχές Οκτωβρίου αναμενόταν η δρομολόγηση έως και ζευγών ημερησίως με την ολοκλήρωση των έργων.

Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του 2023, από την κακοκαιρία Daniel στις περιοχές της Θεσσαλίας καταστράφηκαν περίπου 180 χιλιόμετρα σιδηροδρομικού δικτύου στα τμήματα Αθήνα – Θεσσαλονίκη (μεταξύ Δομοκού και Λάρισας), Λάρισσα – Βόλος και Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα καθώς και το δίκτυο στο ιστορικό τρενάκι Πηλίου. Η κυκλοφορία στη γραμμή Αθήνα Θεσσαλονίκη αποκαταστάθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2023 με 4 καθημερινά ζεύγη.

«Το κυκλοφοριακό έργο που κατέστη αδύνατον να εκτελεστεί στο μεσοδιάστημα αντιστοιχούσε περίπου στα δύο τρίτα των συνολικών εσόδων της επιβατικής δραστηριότητας όπως είχαν καταγραφεί στην συγκριτική περίοδο», επισημαίνει η εταιρεία προσθέτοντας ότι η μειωμένη προσφορά και η διακοπή της προσφοράς υπηρεσιών στα άλλα προαναφερθέντα τμήματα στα οποία δεν έχει αποκατασταθεί ακόμα η κυκλοφορία αναμένεται να διαρκέσει έως το τέλος του 2025.

Σύμφωνα με τα οικονομικά αποτελέσματα, ο κύκλος εργασιών που αφορά τα έσοδα από εισιτήρια για το 2023 ανήλθε σε 46.666.048 ευρώ έναντι 82.103.990 την αντίστοιχη περίοδο του 2022, ήτοι μείωση περίπου 43,16%, η οποία οφείλεται κυρίως στην διακοπή της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας λόγω του δυστυχήματος των Τεμπών και των καταστροφών που προκλήθηκαν από την κακοκαιρία Daniel.

Τα έσοδα από μεταφορά επιβατών μειώθηκαν κατά 41,95%, ενώ τα έσοδα από μεταφορά εμπορευμάτων μειώθηκαν κατά 47,18%. Τα συνολικά έσοδα της Εταιρείας (συμπεριλαμβανομένων των χρηματοοικονομικών εσόδων) μειώθηκαν από €153.897.412 το 2022 σε €97.023.163 το 2023 (-36,96%). Μειωμένο ήταν το ενεργειακό κόστος λόγω της δραστικά μειωμένης κυκλοφορίας, καθώς επίσης και το κόστος καυσίμων, αλλά και των τελών χρήσης δικτύου λόγω της μείωσης των σιδηροδρομικών χιλιομέτρων, η οποία με τη σειρά της προκάλεσε πρόσθετα κόστη σε μισθωμένα μέσα μεταφοράς, όπως για παράδειγμα λεωφορεία, από €2.322.225 το 2022 σε €6.664.298 το 2023 καθώς πολλά σιδηροδρομικά δρομολόγια υποκαταστάθηκαν με οδικά. Επίσης τα λοιπά διάφορα έξοδα αυξήθηκαν από 15,1 εκ. ευρώ σε 20,6 εκ. ευρώ.

Για τους λόγους αυτούς αυξήθηκε ραγδαία ο δανεισμός και η ανάγκη για χρηματοδότηση από τη μητρική εταιρεία του Ομίλου Ferrovie dello Stato Italiane, με την εγγύηση του μετόχου Trenitalia, η οποία υποστήριξε την ΗΤ μέσω εκταμιεύσεων ποσού €70 εκ. σε δάνεια το 2023.

Παρά τη μείωση του έργου, επισημαίνεται ότι υπήρχαν δαπάνες που δεν μπορούσαν να μειωθούν περισσότερο λόγω της φύσης της δραστηριότητας. Πηγές κοντά στην υπόθεση σημειώνουν ότι δεν έγιναν περικοπές προσωπικού καθώς το σύστημα έπρεπε να παραμένει σε ετοιμότητα και η εκπαίδευση νέων μηχανοδηγών θα απαιτούσε διάστημα δύο ετών.

Παράλληλα σε εκκρεμότητα παραμένουν και οι Υποχρεώσεις κυρίως προς τον ΟΣΕ για τα τέλη χρήσης της γραμμής, οι οποίες στο τέλος του 2023 ανέρχονταν σε 74.397.001 ευρώ (€58.277.762 την 31η Δεκεμβρίου 2022). Πρόκειται για τα ποσά που έχουν προκύψει μετά το 2019 που διπλασιάστηκαν τα τέλη από τον Οργανισμό.

Οι αποζημιώσεις για τα Τέμπη

Εως και σήμερα η ΗΤ έχει καταβάλει σε αποζημιώσεις συνολικά το ποσό των €2.740.800. Επιπλέον, σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες, έχουν ήδη αρχίσει να φτάνουν οι πρώτες αγωγές αποζημίωσης για αστικά δικαστήρια από συγγενείς των θυμάτων ή εκ μέρους των τραυματιών, η εκδίκαση των οποίων ωστόσο έπεται της ποινικής διερεύνησης της τραγωδίας των Τεμπών, η οποία ακόμα βρίσκεται σε εξέλιξη.

Εχει υπολογιστεί ότι οι αποζημιώσεις αυτές, μπορούν να ξεπεράσουν κατά πολύ και τα 100 εκ. ευρώ, αναλόγως με το ενδεχόμενο διαπίστωσης μεριδίου ευθύνης εκ μέρους της εταιρείας, αλλά υπάρχουν διαβεβαιώσεις ότι καλύπτονται από τα ασφαλιστήρια συμβόλαιά της.

Σε ό,τι αφορά τη δικαστική διερευνηση της υπόθεσης, στις σημειώσεις αναφέρεται ότι έχει ηδη ασκηθεί ποινική δίωξη σε βάρος στελεχών / διευθυντών της εταιρείας και αναμένεται να απολογηθούν για το πλημμέλημα που φέρεται να διέπραξαν λόγω της μη άμεσης ενεργοποίησης του συστήματος επικοινωνίας GSMR. Επισημαίνεται πάντως ότι «το σχετικό σύστημα δεν είχε τεθεί για πραγματικούς και νομικούς λόγους σε λειτουργία, καθώς δεν είχε λάβει τις απαραίτητες εγκρίσεις από την αρμόδια αρχή (ΡΑΣ) και δεν είχε εκδοθεί η σχετική εγκύκλιος από τον διαχειριστή δικτύου (ΟΣΕ)».

Ο εμπορευματικός κλάδος

Εκτός της επιβατικής και η δραστηριότητα μεταφοράς εμπορευμάτων επηρεάστηκε σοβαρά από τα γεγονότα του 2023. Σύμφωνα με την εταιρεία, «η μειωμένη ικανότητα εξυπηρέτησης της ζήτησης λόγω μη διαθεσιμότητας υποδομής και η επιθετική πολιτική τιμών που εφαρμόζουν οι ανταγωνιστές οδήγησαν σε σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών της». Μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου 2023 υπήρξε αποκατάσταση της εμπορευματικής δραστηριότητας που οδήγησε σε ανάκαμψη της κυκλοφορίας και του τζίρου.

Το κλείσιμο όμως των τμημάτων της γραμμής Αθήνας-Θεσσαλονίκης που επλήγησαν από την πλημμύρα του Daniel, σε συνδυασμό με τις απεργίες στις υποδομές της Βόρειας Μακεδονίας , και τους περιορισμούς στην κυκλοφορία που εφαρμόστηκαν στις γραμμές της Βόρειας Ελλάδας που οδηγούν στα βουλγαρικά σύνορα (Κουλάτα) οδήγησαν σε σχεδόν πλήρη παύση της εμπορικής δραστηριότητας της επιχείρησης, η οποία άρχισε να ομαλοποιείται ξανά μόλις τον Δεκέμβριο του 2023.

Το επενδυτικό πλάνο

Ως προς τις επενδύσεις, στις οποίες υποχρεώνεται η ΗΤ βάσει της σύμβασης με το Δημόσιο και ανέρχονται σε 163,5 εκ ευρώ, η εταιρεία σημειώνει ότι το ποσό των 47,5 εκ. ευρώ αφορά την απόκτηση και δρομολόγηση 5 ETR470, και έχει ήδη ολοκληρωθεί. Ως προς τις υπόλοιπες επενδύσεις, η Σύμβαση προβλέπει προθεσμία ολοκλήρωσης έως το 2024 επένδυσης 15 εκ. ευρώ για συστήματα ΙΤ (συμπεριλαμβάνεται η νέα εμπορική πλατφόρμα για την οποία έχει ήδη συγκεντρωθεί κεφαλαιουχική δαπάνη περίπου 4,3 εκατ. ευρώ), έως το τέλος του 2027 επένδυση για μίσθωση νέου τροχαίου υλικού αξίας 86 εκ. ευρώ, και έως το τέλος του 2029 επένδυση για αναβάθμιση 15 μονάδων μισθωμένου τροχαίου υλικού, με αξία 15 εκ. ευρώ.