Στο καλό για όλους συμπέρασμα ότι τα δύο εμβόλια, που ήδη χορηγούνται στη χώρα μας, είναι αποτελεσματικά έναντι των νέων μεταλλαγμένων στελεχών του SARS-CoV-2 καταλήγουν οι ειδικοί επιστήμονες. Τη στιγμή κατά την οποία τα νεότερα δεδομένα από τη γονιδιωματική επιτήρηση του νέου κορωνοϊού κατατείνουν στο ότι υπάρχει διασπορά του βρετανικού μεταλλαγμένου στελέχους και στην Ελλάδα, οι ειδικοί καθησυχάζουν, σημειώνοντας ότι η αποτελεσματικότητα των εμβολίων και σε αυτή τη μετάλλαξη δεν αίρεται. Τονίζουν, ωστόσο, ότι η κυκλοφορία του νέου στελέχους και στη χώρα μας είναι ένας ακόμα σημαντικός λόγος για να είμαστε πιο προσεκτικοί και να τηρούμε πιστά τα μέτρα προστασίας, ειδικά σε μία περίοδο κατά την οποία είναι ορατός πλέον ο κίνδυνος για νέα επιδημική έξαρση της COVID-19. Μία από τις περιοχές που έχει εντοπιστεί το νέο στέλεχος στη χώρα μας είναι η «κόκκινη» πλέον Αττική, στην οποία οι αυξητικές τάσεις στον αριθμό των κρουσμάτων και στις νοσηλείες ασθενών λόγω κορωνοϊού οδήγησε, μόλις την Παρασκευή, σε πιο σκληρά μέτρα.
Οπως αναφέρει στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας, Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής, τρία είναι τα μεταλλαγμένα στελέχη του κορωνοϊού που έχουν εντοπιστεί τους τελευταίους μήνες και έχουν «κάποιο ενδιαφέρον»: το βρετανικό στέλεχος Β.1.1.7, το νοτιοαφρικανικό Β.1.351 και το βραζιλιάνικο P.1.
Τα χαρακτηριστικά τους είναι ότι έχουν αρκετές μεταλλάξεις στην περιοχή της εξωτερικής πρωτεΐνης Spike του ιού, που είναι και ο στόχος της ανοσίας ο οποίος αναπτύσσεται από τα εμβόλια. Το βρετανικό στέλεχος είναι αυτό που έχει εξαπλωθεί περισσότερο σε Ευρώπη, Βόρειο και Νότιο Αμερική, Αφρική, Ασία, και Ωκεανία και –τουλάχιστον έως την Παρασκευή– αυτό που έχει εντοπιστεί και στη χώρα μας. Το νοτιοαφρικανικό στέλεχος έχει μικρότερη διασπορά κυρίως σε Αφρική, σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, τον Καναδά, την Ωκεανία και την Ασία. Το βραζιλιάνικο στέλεχος έχει εντοπιστεί εκτός από τη Βραζιλία, σε Αργεντινή, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Κορέα, Σιγκαπούρη, Ιταλία, Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Νορβηγία.
Οπως τονίζει ο κ. Παρασκευής, «έχουμε ισχυρά δεδομένα από επιστημονικές μελέτες ότι το βρετανικό μεταλλαγμένο στέλεχος δεν έχει επίδραση στην ανοσία που επάγεται με το εμβόλιο. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για το νοτιοαφρικανικό. Γενικά, αυτό που βλέπουμε είναι ότι τα mRNA εμβόλια δημιουργούν ανοσία πολύ υψηλού τίτλου και εύρους και η οποία καλύπτει και αυτά τα στελέχη. Για το βραζιλιάνικο στέλεχος τα δεδομένα που έχουμε είναι περιορισμένα. Η ιδιαιτερότητά του είναι ότι έχει προκύψει από μία περιοχή της Βραζιλίας, την πόλη Μανάους, η οποία είχε υψηλά ποσοστά συλλογικής ανοσίας, που σημαίνει ότι μπορεί να πρόκειται για αυτό που ονομάζουμε στέλεχος διαφυγής. Να μπορεί δηλαδή να διαφεύγει την ανοσία. Είναι κάτι αναμενόμενο για τους ιούς. Αλλάζουν συνεχώς τα γενετικά τους χαρακτηριστικά, που σημαίνει και τα μορφολογικά και τα λειτουργικά τους χαρακτηριστικά». Και προσθέτει, «εάν θέλουμε να περιορίσουμε την εμφάνιση τέτοιου είδους στελεχών, να αντιμετωπίσουμε δηλαδή το φαινόμενο του “χαμαιλέοντα”, πρέπει να περιορίσουμε τη διασπορά του ιού. Οσο ο ιός θα πολλαπλασιάζεται και ειδικά σε περιοχές με υψηλά ποσοστά ανοσίας τόσο θα αυξάνεται και η πιθανότητα να έχουμε αυτού του είδους τα στελέχη. Ενας λόγος παραπάνω λοιπόν είναι να τηρούμε με ιδιαίτερη προσοχή τα μέτρα».
Εως και προχθές, είχαν ταυτοποιηθεί στην Ελλάδα 66 θετικά στο βρετανικό στέλεχος δείγματα από άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό, κυρίως σε Αττική και Κρήτη. «Από την εικόνα που έχουμε έως τώρα στη χώρα μας ξέρουμε ότι υπάρχει διασπορά του βρετανικού στελέχους. Στο ερώτημα εάν τελικά επικρατήσει, έναντι των προηγούμενων στελεχών, η απάντηση είναι ότι εάν τηρήσει κανείς τα μέτρα αποφυγής της μετάδοσης της νόσου με πολύ μεγάλη προσοχή, τότε σαφώς ελαττώνεται η πιθανότητα να συμβεί αυτό», επισημαίνει στην «Κ» η καθηγήτρια Μικροβιολογίας, διευθύντρια Α΄ Εργαστηρίου Μικροβιολογίας στο ΑΠΘ και του Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Αρμποϊών και Αιμορραγικών Πυρετών Αννα Παπά-Κονιδάρη. Οπως αναφέρει η ίδια, «γνωρίζουμε με βάση τις μελέτες από το εξωτερικό ότι το βρετανικό στέλεχος είναι πιο μεταδοτικό. Αυτό που δεν έχει εξακριβωθεί είναι εάν είναι και πιο παθογονικό, δηλαδή προκαλεί βαρύτερη νόσηση ή μεγαλύτερη θνησιμότητα. Ούτως ή άλλως, οι ιοί μεταλλάσσονται. Μπορεί μάλιστα και μία μετάλλαξη να είναι τελικά προς όφελος του ανθρώπου και να οδηγήσει στην εξαφάνιση του ιού. Προς το παρόν, όμως, αυτό που βλέπουμε με τον SARS-CoV-2 είναι ότι βρίσκεται στο στάδιο που προσπαθεί να “επιβληθεί”, και αυτή τη στιγμή οι μεταλλάξεις που κάνει είναι προς όφελός του».
Η καθηγήτρια Υγιεινής-Επιδημιολογίας, διευθύντρια του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής του ΕΚΠΑ, πρόσεδρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Harvard, Παγώνα Λάγιου σημειώνει στην «Κ», «οι μεταλλάξεις, είναι μηχανισμός επιβίωσης και διατήρησης του ιού. Κατά κανόνα οι μεταλλάξεις που κάνουν υψηλή μεταδοτικότητα δεν συμβαδίζουν με μεγαλύτερη λοιμοτοξικότητα. Ο ιός για να επιβιώσει θέλει να μεταδίδεται πιο εύκολα. Αλλά εάν σκοτώσει τον ξενιστή θα πεθάνει και ο ίδιος. Υπάρχουν φυσικά και οι εξαιρέσεις. Παράδειγμα αυτών ήταν ο MERS αλλά και ο πρώτος SARS που είχαν υψηλή θνησιμότητα και τελικά εξαφανίστηκαν».

Πέννυ Μπουλούτζα (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)