Στο χειρότερο επίπεδο των τελευταίων οκτώ μηνών βρέθηκε η καταναλωτική εμπιστοσύνη τον Οκτώβριο, με τις ανατιμήσεις κυρίως και το νέο κύμα της πανδημίας δευτερευόντως να εκτοξεύουν στα ύψη την απαισιοδοξία των νοικοκυριών. Οι ανατιμήσεις και οι ελλείψεις σε πρώτες ύλες –με τις πρώτες να οφείλονται σε σημαντικό βαθμό στις δεύτερες– είναι την ίδια ώρα ο κύριος λόγος που «φρενάρει» τη βιομηχανική παραγωγή, παρά τις αυξημένες παραγγελίες. Ειδικότερα, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε χθες το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης υποχώρησε στις -44,7 μονάδες τον Οκτώβριο από -38,3 μονάδες τον Σεπτέμβριο, ενώ οι Ελληνες καταναλωτές είναι οι πιο απαισιόδοξοι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι τρέχουσες εξελίξεις σχετικά με τις τιμές της ενέργειας και άλλων εμπορευμάτων φαίνεται πως αποτελούν τον κυριότερο παράγοντα που οδήγησε στη νέα επιδείνωση των προσδοκιών των νοικοκυριών. Αποτυπώθηκαν στην έντονη μεταβολή του ισοζυγίου για τις τιμές και θεωρείται πως συνδέονται στενά με τη σημαντική επιδείνωση των προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική κατάστασή τους εντός δώδεκα μηνών.
Η χειροτέρευση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης προέρχεται και από τις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με την πανδημία, με τα επιδημιολογικά δεδομένα να επιδεινώνονται σημαντικά τον Οκτώβριο και τον ρυθμό της εμβολιαστικής διαδικασίας να παραμένει χαμηλός. Η εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων για τους μη εμβολιασμένους επίσης θεωρείται πως είχε αρνητικό αντίκτυπο στις προσδοκίες ενός τμήματος των νοικοκυριών, σημειώνει το ΙΟΒΕ.
Οι προβλέψεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους κατά τους προσεχείς δώδεκα μήνες επιδεινώθηκαν σημαντικά τον Οκτώβριο, με τον σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -40,5 μονάδες (από -33,4 τον Σεπτέμβριο), με το 54% πλέον (από 48%) να αναμένει επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης. Ο φόβος για την οικονομική κατάσταση, απότοκο κυρίως των ανατιμήσεων, επηρεάζει άμεσα την αγοραστική συμπεριφορά. Ετσι, η πρόθεση των καταναλωτών για σημαντικές αγορές (επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ.) τους προσεχείς δώδεκα μήνες εξασθένησε αισθητά, με τον σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -52,1 (από -39,2) μονάδες. Ενδεικτικά, το 94,1% των καταναλωτών στην Ελλάδα δηλώνει ότι δεν είναι πιθανό να αγοράσει αυτοκίνητο εντός του προσεχούς 12μήνου. Επιπλέον, ενώ από πέρυσι σημειώνονταν συνεχώς ρεκόρ στις καταθέσεις των ιδιωτών, τα νοικοκυριά φαίνεται ότι πλέον θα αναγκαστούν να «τρώνε από τα έτοιμα». Ο δείκτης της πρόθεσης για αποταμίευση τους προσεχείς δώδεκα μήνες υποχώρησε τον Οκτώβριο και διαμορφώθηκε στις -67,9 μονάδες (από -63,3). Αλλωστε ήδη αυξήθηκε το ποσοστό σε 9% από 6% όσων δήλωσαν ότι αντλούν από τις αποταμιεύσεις τους για να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Καλύτερα στις επιχειρήσεις
Πολύ καλύτερη είναι η κατάσταση σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες των επιχειρήσεων, χωρίς, βεβαίως, να λείπει ο προβληματισμός για τις επιπτώσεις των ανατιμήσεων. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος διαμορφώθηκε στις 112,4 μονάδες από 109,7 μονάδες τον Σεπτέμβριο, με την ενίσχυση να οφείλεται κυρίως στην αύξηση της κίνησης στο λιανεμπόριο και την παρατεταμένη ισχυρή άνοδο του τουρισμού. Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία ενισχύθηκε σημαντικά τον Οκτώβριο στις 112,9 μονάδες (από 106,9 τον Σεπτέμβριο), υποχώρησε στις κατασκευές στις 148,5 μονάδες (από 153,5 τον Σεπτέμβριο), αυξήθηκε σημαντικά στο λιανεμπόριο (114,7 μονάδες από 103,6 τον Σεπτέμβριο), ενώ σχεδόν αμετάβλητος ήταν στις υπηρεσίες.
Ελαφρά άνοδο σημείωσε και ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών στη μεταποίηση (δείκτης PMI) και διαμορφώθηκε στις 58,9 μονάδες τον Οκτώβριο από τις 58,4 μονάδες τον Σεπτέμβριο. Ωστόσο, η IHS Markit που καταρτίζει τον σχετικό δείκτη επισημαίνει ότι «η έλλειψη σε υλικά είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποτελέσει απειλή για την αύξηση της παραγωγής του μεταποιητικού τομέα μέσα στους επόμενους μήνες».

Δήμητρα Μανιφάβα (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)