Τον Μάιο του 2021, ένα μήνα κατά τον οποίο διενεργούνταν περίπου 100.000 εμβολιασμοί έναντι της COVID-19 ημερησίως στη χώρα μας, ένα βασικό ερώτημα που απασχολούσε επιστημονική κοινότητα και πολίτες ήταν πότε θα χτιζόταν το τείχος ανοσίας ή η ανοσία αγέλης για τον κορωνοϊό, με την ευχή να οδηγούσε στην εξαφάνιση της επιδημίας και να επέτρεπε την επιστροφή στην κανονικότητα. Ενα χρόνο μετά, με την εμφάνιση στελεχών που έχουν τη δυνατότητα να ξεπερνούν την προστασία που προσφέρουν εμβόλια και νόσηση, είναι πλέον σαφές ότι η ανοσία αγέλης με την κλασική έννοια της αποφυγής της μετάδοσης του ιού, δεν μπορεί να επιτευχθεί. Αυτό όμως που χτίζεται είναι η ανοσία των πολιτών έναντι της σοβαρής νόσησης, που σύμφωνα με τους ειδικούς είναι πλέον το ζητούμενο σε αυτή την πανδημία. Και η ανοσία αυτή θα πρέπει να ενισχύεται σε τακτική βάση, με το επόμενο «ραντεβού» για εμβολιασμό του γενικού πληθυσμού να τοποθετείται χρονικά στο φθινόπωρο.
Σύμφωνα με τις αρμόδιες αρχές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκτιμάται ότι έως και το 80% του πληθυσμού της Ε.Ε. έχει εκτεθεί στον ιό. Στη χώρα μας, σύμφωνα με τις επίσημες αναφορές, περίπου το 30% του πληθυσμού έχει μολυνθεί από τον κορωνοϊό (περίπου 3.350.000 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα από την αρχή της επιδημίας). Ο αριθμός των πραγματικών κρουσμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ασυμπτωματικών, όσων δεν ελέγχθηκαν αλλά και όσων δεν δήλωσαν τη νόσο, υπολογίζεται ότι είναι έως και τριπλάσιος. Είναι ενδεικτική πρόσφατη έρευνα του CDC στις ΗΠΑ σύμφωνα με την οποία το 57% των Αμερικανών είχε αντισώματα από προηγούμενη μόλυνση, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 188 εκατομμύρια πολίτες, αριθμός πολύ υψηλότερος από τον επίσημο απολογισμό των 80 εκατομμυρίων κρουσμάτων (έως τη διενέργεια της μελέτης).
Στη χώρα μας, είναι σε εξέλιξη αντίστοιχη μελέτη από τον ΕΟΔΥ με τη συμμετοχή ερευνητικών κέντρων και εργαστηρίων, τα αποτελέσματα της οποίας αναμένεται να ανακοινωθούν σύντομα. Παράλληλα, το 73,5% του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα έχει κάνει τις δύο δόσεις του εμβολίου και το 57,3% έχει λάβει και αναμνηστική δόση. Την τελευταία εβδομάδα το 5% των κρουσμάτων που δηλώθηκαν ήταν επαναλοιμώξεις.
Σε θεωρητικό επίπεδο, το 90% του πληθυσμού είτε έχει έρθει σε επαφή με τον ιό, είτε έχει εμβολιαστεί, είτε και τα δύο. Ωστόσο το ποσοστό αυτών που έχουν σε αυτήν τη φάση προστασία από τη μόλυνση εκτιμάται ότι είναι μικρότερο. «Ξέρουμε ότι η ανοσία, υπό την έννοια της αποφυγής της μόλυνσης από τον ιό και κατ’ επέκταση της μετάδοσής του, έχει περιορισμένη διάρκεια. Εκτιμάται ότι για όσους έχουν νοσήσει η διάρκειά της είναι τρεις μήνες και για όσους έχουν εμβολιαστεί είναι 4 με 5 μήνες. Επιπλέον, βλέπουμε παραλλαγές του ιού που τον βοηθούν να διαφεύγει την ανοσία που αναπτύσσεται με το εμβόλιο ή τη νόσηση, όπως είναι η “Ομικρον”. Ετσι, η κλασική ανοσία αγέλης που δεν θα επιτρέπει την εξάπλωση του παθογόνου και θα οδηγήσει στην εξαφάνιση του ιού, στην περίπτωση του SARS-CoV-2 δεν ισχύει», επισημαίνει στην «Κ» ο καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Χρήστος Χατζηχριστοδούλου. Και συνεχίζει: «Αυτό όμως που ισχύει και επιτυγχάνεται είναι η ανοσία έναντι σοβαρής νόσου και ανάγκης για νοσηλεία. Δηλαδή, όταν είναι εμβολιασμένο το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, και κυρίως τα άτομα άνω των 60 ετών, μειώνονται οι πιθανότητες για σοβαρή νόσηση και νοσηλεία, που είναι και το ζητούμενο».
Οπως τονίζει ο κ. Χατζηχριστοδούλου, «το σίγουρο είναι ότι η ανοσία έναντι του κορωνοϊού πρέπει να ενισχύεται σε τακτική βάση, με εμβολιασμό –τουλάχιστον κάθε χρόνο– και κυρίως των ατόμων με υψηλό κίνδυνο για σοβαρή νόσηση. Τώρα, ποιο εμβόλιο θα γίνεται, είναι κάτι που αναμένουμε να δούμε». Σύμφωνα με τον καθηγητή είναι σε εξέλιξη η συζήτηση σε διεθνείς οργανισμούς σχετικά με το εμβόλιο έναντι της COVID-19 που θα χορηγείται από το φθινόπωρο: εάν θα καλύπτει και άλλα στελέχη του ιού, εάν θα παρέχει προστασία από όλους τους κορωνοϊούς, αλλά και εάν η προστασία που θα παρέχει θα είναι μεγαλύτερης διάρκειας. «Είναι μια συζήτηση που θα ολοκληρωθεί εντός του καλοκαιριού», σημειώνει ο κ. Χατζηχριστοδούλου.
Ο ρόλος του καλοκαιριού
Εως ότου φτάσει η ώρα για τον επόμενο κύκλο εμβολιασμού του γενικού πληθυσμού έναντι της COVID-19, οι υγειονομικές αρχές και οι επιστήμονες βασίζονται στο καλοκαίρι και τη μεταφορά των περισσότερων δραστηριοτήτων σε ανοιχτούς χώρους, αλλά και στην «υβριδική» ανοσία, όπως χαρακτηρίζουν την ανοσία που αναπτύσσει ένα άτομο που έχει εμβολιαστεί και έχει νοσήσει. Οπως ανέφερε πρόσφατα ο καθηγητής Παθολογίας-Λοιμώξεων του ΕΚΠΑ Σωτήρης Τσιόδρας, με δεδομένο ότι με την «Ομικρον» πολλοί πολίτες εμβολιασμένοι ήρθαν σε επαφή με τον ιό και σχετικά πρόσφατα, «αναμένουμε το φαινόμενο της υβριδικής ανοσίας μαζί με την έλευση του καλοκαιριού να διαδραματίσει ρόλο στη χαμηλότερη κυκλοφορία του ιού τους επόμενους μήνες και να έχουμε ένα περισσότερο κοντά στην κανονικότητα καλοκαίρι».

Πέννυ Μπουλούτζα (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)