Η πρώτη σπίθα της έντασης φαίνεται ότι άναψε λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Τρίτης στον ελαιώνα, στη δεξιά πλευρά του κέντρου υποδοχής και ταυτοποίησης της Μόριας, εκεί όπου είχε στηθεί χώρος απομόνωσης κρουσμάτων COVID-19 με 80 κρεβάτια. Το χάσμα στην επικοινωνία, η δυσπιστία ασυμπτωματικών φορέων οι οποίοι δεν ήθελαν να μπουν σε καραντίνα και ο φόβος άλλων μεταναστών ότι κινδυνεύουν από τον ιό εάν γειτνιάζουν οι σκηνές τους με ασθενείς, οδήγησαν σύμφωνα με μαρτυρίες σε ταραχές, με τελικό αποτέλεσμα τη μεγάλη πυρκαγιά η οποία κατέκαψε κοντέινερ και παραπήγματα.
Παρότι έχει συμπληρωθεί μισός χρόνος από τότε που η χώρα μας έλαβε έκτακτα μέτρα για τον περιορισμό της διασποράς του νέου κορωνοϊού, στην περίπτωση της Μόριας –όπου ήταν πρακτικά αδύνατο να τηρηθούν κανονισμοί κοινωνικής αποστασιοποίησης και υγιεινής– οι ελληνικές αρχές φαίνεται ότι λειτούργησαν αποσπασματικά και καθυστερημένα.
Σε μια παλιά αποθήκη
Τον περασμένο Μάιο η μη κυβερνητική οργάνωση των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» στέγασε σε μια παλιά αποθήκη έξω από τη Μόρια μια δομή 24ωρης λειτουργίας για τη διαχείριση περιστατικών COVID-19. Τη στελέχωσε με 75 άτομα προσωπικό (γιατρούς, νοσηλευτές, ψυχολόγους και διαμεσολαβητές). Διέθετε 40 κλίνες με δυνατότητα επέκτασης στις 60. Μέχρι και τα τέλη Ιουλίου είχαν υποδεχθεί 55 ανθρώπους εκεί, οι οποίοι αν και παρουσίασαν ύποπτα συμπτώματα, έπειτα από τα σχετικά τεστ ήταν αρνητικοί στον ιό και επέστρεψαν στις σκηνές τους. Η δομή κάλυπτε ένα σημαντικό κενό της ελληνικής πολιτείας και θα μπορούσε να αποσυμφορήσει το νοσοκομείο του νησιού σε περίπτωση ανάγκης. Η υπηρεσία δόμησης του Δήμου Μυτιλήνης, όμως, έπειτα από καταγγελίες πολιτών, επέβαλε πρόστιμο 35.000 ευρώ στην ανθρωπιστική οργάνωση κρίνοντας ότι τα λυόμενα ήταν αυθαίρετα. Η δομή είχε ανοίξει εν γνώσει του υπουργείου Μετανάστευσης.
«Προσπαθήσαμε επί ένα μήνα να βρούμε λύση. Δεν είμαστε υπεράνω των νόμων, εξηγήσαμε ότι η δομή ήταν προσωρινή και ότι βρισκόμαστε εν μέσω πανδημίας», λέει στην «Κ» η Καρολάιν Βίλεμεν, υπεύθυνη της κλινικής COVID-19 των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα». Εξαιτίας και πιθανών νομικών συνεπειών η οργάνωση αποφάσισε να κλείσει τη δομή της.
Στις 20 Αυγούστου η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, εγκαινίασε μια νέα υγειονομική μονάδα στη Μόρια, η οποία εξοπλίστηκε με δωρεά της ολλανδικής κυβέρνησης. Διέθετε 62 κρεβάτια νοσηλείας και άλλα τέσσερα σε Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας. Είχε σύγχρονα μηχανήματα, αλλά δεν στελεχώθηκε με προσωπικό. Εκεί έγιναν πριν από λίγες ημέρες 2.000 τεστ από κλιμάκιο του ΕΟΔΥ μετά το πρώτο θετικό κρούσμα που είχε εντοπιστεί στον καταυλισμό. Από τους ελέγχους προέκυψαν 35 νέα κρούσματα. Ο περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου, Κώστας Μουτζούρης, είχε αντιταχθεί στα εγκαίνιά της. Παρά το σημαντικό υγειονομικό έργο που θα μπορούσε να επιτελέσει αυτός ο χώρος, κατά τον κ. Μουτζούρη η δημιουργία του μονιμοποιούσε το κέντρο υποδοχής. Εδώ και καιρό ο ίδιος ζητούσε η Μόρια να κλείσει τελείως.
«Προσπαθούσαμε να ενημερώσουμε τον κόσμο, να τους μιλήσουμε για τον ιό, την απομόνωση, το πλύσιμο των χεριών», τονίζει στην «Κ» ο Ομίντ Αλιζαντά, Αφγανός ο οποίος όπως λέει έλαβε πτυχίο Φαρμακευτικής το 2014 στην πατρίδα του και τους τελευταίους 9 μήνες ζει στη Μόρια. Τον περασμένο Μάρτιο μαζί με άλλα δέκα άτομα δημιούργησε μια ομάδα με σκοπό να προετοιμάσει τους διαμένοντες στον καταυλισμό για την πανδημία και τα μέτρα πρόληψης, να λύσει απορίες και να διαλύσει πιθανές θεωρίες συνωμοσίας. Μέχρι πρόσφατα λέει ότι οι προσπάθειές τους απέδιδαν, ήταν όμως πρακτικώς αδύνατο να φτάσει το μήνυμά τους σε 12.000 ανθρώπους. Δεν γνωρίζει πώς ξεκίνησε η φωτιά. Λέει ότι υπήρξαν εντάσεις από ασυμπτωματικούς φορείς και ότι οι Αρχές δεν είχαν καταφέρει να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους. Τον χώρο απομόνωσης στον ελαιώνα είχε φτιάξει η μη κυβερνητική οργάνωση «Refugee 4 Refugees». Στις 6 Σεπτεμβρίου φιλοξενούσαν ήδη εκεί 11 άτομα.

Γιάννης Παπαδόπουλος (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)