Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη και κανείς να μη γνωρίζει πότε θα τερματιστεί, η Ελλάδα, όπως και όλη η Ευρώπη, αντιμετωπίζει φαινόμενα μεγάλης ακρίβειας, χωρίς ωστόσο αυτή τη στιγμή να διαφαίνεται πρόβλημα επάρκειας στα προϊόντα, τα οποία θα υπάρχουν μεν στα ράφια των σούπερ μάρκετ, θα είναι ωστόσο ιδιαίτερα ακριβά. Χαρακτηριστικό είναι πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε πρόσφατη εσωτερική ενημέρωση –που βρίσκεται υπόψιν της «Κ»– προς τους αρμόδιους υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης της Ε.Ε., αναφέρει μεταξύ άλλων πως οι τιμές για ορισμένα προϊόντα έχουν φθάσει σε επίπεδα-ρεκόρ, που εγείρουν ερωτήματα σχετικά με την οικονομική προσιτότητα των τροφίμων για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.

Τα «κόκκινα» προϊόντα

Στην ελληνική αγορά συγκεκριμένα, που είναι ούτως ή άλλως σε συνάρτηση με τις ευρωπαϊκές, καταγράφονται μια σειρά από προϊόντα στα οποία εκτινάσσονται στα ύψη οι τιμές. Τέτοια είναι οι πρώτες ύλες για την παραγωγή λιπασμάτων, τα ίδια τα λιπάσματα, οι ζωοτροφές, τα ωμά δημητριακά παντός είδους και ιδίως σιτάρι ή σιμιγδάλι, κριθάρι, βρώμη, καλαμπόκι, όλων των ειδών τα άλευρα και ιδίως αλεύρια σιταριού ή σιμιγδαλιού και αλεύρια δημητριακών, ο ηλίανθος και τα φυτικά έλαια (εκτός από το ελαιόλαδο) και ιδίως ηλιέλαιο, φοινικέλαιο και αραβοσιτέλαιο. Η κατάσταση αυτή, όπως προειπώθηκε, αποτελεί επίπτωση που διαμορφώνεται μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν, η αγορά σιτηρών στην Ε.Ε. ήταν θετική μέχρι πρόσφατα, αλλά πλην του πολέμου η πρόσφατη παρατεταμένη ξηρασία σε ορισμένες περιοχές, σε συνδυασμό με καύσωνες κατά τη διάρκεια του Μαΐου, προκάλεσε πολλές ανησυχίες. Κατά συνέπεια, οι τελευταίες προβλέψεις της επιτροπής για τα σιτηρά μειώθηκαν κατά περισσότερο από 2 εκατ. τόνους (από 295,8 σε 293,1 εκατ. τόνους), ενώ την ίδια ώρα στην Ουκρανία η σπορά αραβοσίτου, ηλίανθου και σόγιας συνεχίζεται, αλλά οι τελευταίες προβλέψεις λένε πως η συγκομιδή είναι πιθανό να μειωθεί κατά 40%-50% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και όχι κατά 20%-30%, όπως ήταν η εκτίμηση πριν από δύο εβδομάδες.

Σύμφωνα με αποκλειστικά στοιχεία της «Κ», στην παραγωγή ελαιούχων σπόρων αναμένεται –στην Ελλάδα– 6% αύξηση χάρη στην αύξηση της έκτασης κατά 6% λόγω παύσης της αγρανάπαυσης. Στα ζωικά προϊόντα οι τιμές παραμένουν υψηλές. Ομοίως, ο τομέας των οπωροκηπευτικών συνεχίζει να πλήττεται από το αυξανόμενο κόστος εισροών και τις ελλείψεις στη διαθεσιμότητα, καθώς και από τις μειωμένες ευκαιρίες εξαγωγών λόγω του πολέμου. Στον αραβόσιτο προβλέπεται μείωση της παγκόσμιας παραγωγής κατά 2,5% από την περυσινή παραγωγή, ενώ τα αποθέματα αναμένεται να μειωθούν κατά 5,6%.

Την ίδια ώρα, μεγάλο ενδιαφέρον έχει ένας παράπλευρος κίνδυνος. Το Διεθνές Συμβούλιο Σιτηρών (IGC) προβλέπει ότι η παγκόσμια παραγωγή σίτου θα συρρικνωθεί το 2022-23 στο ύψος των 769 εκατ. τόνων (-1,6% σε ετήσια βάση). Το μεγάλο πρόβλημα αυξάνεται από την αύξηση του πληθυσμού στην Αφρική και την Ασία, καθώς η παγκόσμια κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί σε 780,2 εκατ. τόνους, αποτελώντας πιθανόν νέο ρεκόρ. Τα τελικά αποθέματα εκτιμώνται στο χαμηλότερο τετραετές επίπεδο των 270,9 εκατ. τόνων (-4%), εκ των οποίων το 50% αποδίδεται στην Κίνα. Αυτό πρακτικά δημιουργεί φόβους πως κάποιες τρίτες χώρες δεν θα έχουν επάρκεια και ο ήδη αυξημένος πληθυσμός τους θα αναζητήσει τη μετανάστευση στην Ευρώπη.

Μέτρα στήριξης

Στόχος της ελληνικής κυβέρνησης μέσα σε αυτόν τον παγκόσμιο κυκεώνα είναι να στηριχθούν αγρότες και κτηνοτρόφοι, ώστε να συγκρατηθούν όσο το δυνατόν περισσότερο οι τιμές. Τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της η χώρα μας από την Ε.Ε. για να αντιμετωπιστεί η κρίση είναι: α) από τη δέσμη μέτρων στήριξης ύψους 500 εκατ. ευρώ που ανακοίνωσε η επιτροπή, η Ελλάδα έχει λάβει ήδη 26 εκατ. ευρώ και υπάρχει η δυνατότητα αύξησης 200%, που σημαίνει πως μπορεί να φτάσει τα 78 εκατ. ευρώ, β) ακόμα 70 εκατ. ευρώ από τις αγροτικές επιδοτήσεις που θα κινηθούν έως τον Οκτώβριο σε ζωοτροφές και λιπάσματα και γ) περαιτέρω προσωρινή παρέκκλιση από περιβαλλοντικά μέτρα (αγρανάπαυση) με σκοπό τη διεύρυνση της παραγωγικής ικανότητας της Ε.Ε.

Σταύρος Παπαντωνίου (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)