Παράταση ενός έτους στην οριστικοποίηση των στοιχείων του κτηματολογίου, στις 313 περιοχές όπου έληγε στο τέλος του 2022, πρόκειται να δώσει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Η οριστικοποίηση των εγγραφών θα σήμαινε ότι χρησικτησίες και άλλοι τίτλοι που κατοχυρώθηκαν χωρίς συμβόλαια θα θεωρούνταν πλέον οριστικοί, ενώ τα «αγνώστου ιδιοκτήτη» θα περνούσαν στο Δημόσιο. Το ζήτημα είναι πολύ σύνθετο νομικά, με την Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων να έχει ζητήσει να ισχύσει παντού η 20ετία, η οποία από τον Αστικό Κώδικα προβλέπεται στις περιπτώσεις χρησικτησίας.

Η κτηματογράφηση όπως τη γνωρίζουμε σήμερα ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 με δύο πιλοτικά προγράμματα. Επελέγησαν μικροί δήμοι (προ-καποδιστριακοί) σε όλη τη χώρα, προκειμένου να αποκτηθεί εμπειρία από τα διαφορετικά χαρακτηριστικά τους. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι εγγραφές στο κτηματολόγιο θα γίνονταν οριστικές έπειτα από 16 χρόνια, περίοδος που στη συνέχεια μειώθηκε στα 14 χρόνια. Στο πλαίσιο αυτό, οι πρώτες 23 περιοχές «έκλεισαν» το 2017 (170.084 ιδιοκτησιακά δικαιώματα) και ακόμη 13 το 2018 (133.312 ιδιοκτησιακά δικαιώματα).

Υστερα από αρκετές διαμαρτυρίες, το 2019 (με τον ν. 4623), η πολιτεία αποφάσισε να δώσει μια κοινή ημερομηνία για την οριστικοποίηση των εγγραφών στις 313 περιοχές (αντιστοιχούν σε 7.293.068 ιδιοκτησιακά δικαιώματα) που κτηματογραφήθηκαν πριν από το 2006. Η ημερομηνία αυτή παρατάθηκε για μία φορά, έως το τέλος του 2022.

Τώρα, το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης (στο οποίο έχει περάσει η αρμοδιότητα του κτηματολογίου) αποφάσισε να παρατείνει κατά ένα έτος ακόμη την προθεσμία αυτή. «Προσανατολιζόμαστε στην παροχή παράτασης ενός έτους για τις περιοχές αυτές», λέει στην «Κ» ο υφυπουργός Θοδωρής Λιβάνιος. «Στη συνέχεια θα εξετάσουμε κατά περίπτωση τι πρόκειται να συμβεί. Από τη μια πλευρά, το κτηματολόγιο πρέπει κάποια στιγμή να λήξει, δεν μπορεί η οριστικοποίηση των στοιχείων του να παρατείνεται διαρκώς, γιατί όλα αυτά τα χρόνια έμπαιναν “κάτω από το χαλί” διάφορες περιπτώσεις, από κληρονομικές διαδοχές διά λόγου έως καταπατήσεις. Από την άλλη πλευρά, σε πολλές από τις περιοχές που κτηματογραφήθηκαν πρώτες η συμμετοχή του κόσμου δεν ήταν μεγάλη. Σκεφτόμαστε να συστήσουμε μια επιτροπή νομικών για να εξετάσουμε το ζήτημα».

Το υπουργείο αποκλείει το ενδεχόμενο να «ανοίξουν» και πάλι οι 36 περιοχές στις οποίες το κτηματολόγιο οριστικοποιήθηκε το 2017 και το 2018. «Είναι θέμα ασφάλειας δικαίου», καταλήγει ο κ. Λιβάνιος.

Από την πλευρά της, η Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας παρενέβη ζητώντας τα στοιχεία του κτηματολογίου να οριστικοποιούνται στα 20 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας του κάθε κτηματολογικού γραφείου. Με το θέμα ασχολήθηκε ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ηρακλείου, Νίκος Λογοθέτης. «Η άποψή μας είναι ότι κακώς δόθηκε μια οριζόντια παράταση για όλες αυτές τις περιοχές, γιατί η καθεμία είχε ξεκινήσει σε διαφορετικό χρόνο», εξηγεί. «Στο Ηράκλειο, για παράδειγμα, το κτηματολογικό γραφείο ξεκίνησε να λειτουργεί το 2010, επομένως η οριστικοποίηση των εγγραφών θα γινόταν σε μόλις 12 έτη, σε μια περιοχή όπου υπήρξαν πάμπολλα προβλήματα και αστοχίες κατά τη διαδικασία κτηματογράφησης. Η πρότασή μας είναι η προθεσμία να είναι στα 20 έτη, δηλαδή το διάστημα που ο Αστικός Κώδικας προβλέπει για τις χρησικτησίες, και όχι πριν από το τέλος του 2023, ώστε να υπάρξει λίγος επιπλέον χρόνος για τις λιγοστές περιοχές όπου η 20ετία συμπληρώνεται μέσα στο 2023. Ειδάλλως προκύπτουν ζητήματα συνταγματικότητας».

Ρύθμιση για εκτάσεις που είχαν δοθεί ως κίνητρο σε ακρίτες

Πριν από 26 χρόνια το Δημόσιο αποφάσισε να χαρίσει γη σε κατοίκους έξι μικρών ακριτικών νησιών. Ο στόχος ήταν προφανής, να ενισχύσει τους λιγοστούς αυτούς ανθρώπους, να τους παρέχει ένα περιουσιακό στοιχείο ώστε να βοηθήσει να μείνουν εκεί.

Ομως, πριν από λίγα χρόνια, όταν ξεκίνησε η κτηματογράφηση των Δωδεκανήσων, το Δημόσιο… δήλωσε δικές του τις εκτάσεις που είχε παραχωρήσει νωρίτερα, δημιουργώντας θέμα στους σημερινούς ιδιοκτήτες τους. Με μια νομοθετική ρύθμιση το θέμα αυτό λύνεται, καθώς σε κάθε άλλη περίπτωση χρησικτησία εις βάρος του Δημοσίου δεν νοείται. Η ρύθμιση περιλαμβάνεται σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομικών με θέμα τις ανώνυμες εταιρείες του Δημοσίου, που κατατέθηκε προ ημερών στη Βουλή. Oπως αναφέρει (άρθρο 126), αφορά τους κατοίκους του Αγαθονησίου, των Αρκιών, του Μαραθίου, της Μεγίστης (Καστελλόριζο), της Ψερίμου και της Σαρίας. Στα νησιά αυτά το 1996 (με τον ν.2443/αρθ.17) θα μπορούσε να παραχωρηθεί καταπατημένη δημόσια έκταση έως 800 τ.μ. και να εξαγοραστεί σε πολύ χαμηλό τίμημα έκταση έως 10 στρέμματα, υπό κάποιες απλές προϋποθέσεις, με βασικότερη ότι ο δικαιούχος κατοικεί εκεί και χρησιμοποιούσε την έκταση ήδη μια 15ετία. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, οι παραχωρήσεις έγιναν με συμβολαιογραφικές πράξεις οι οποίες… στο πλαίσιο κτηματογράφησης των νήσων αυτών αμφισβητήθηκαν με αγωγές εκ μέρους του ελληνικού Δημοσίου.

«Για λόγους οικονομίας χρόνου και αποφυγής δικαστικών εξόδων για τους νομείς των ακινήτων αυτών και το ελληνικό Δημόσιο, προτείνεται η απόσυρση των εμπραγμάτων δικαιωμάτων του ελληνικού Δημοσίου ως προς τα ακίνητα που βρίσκονται στις εν λόγω νησιωτικές περιοχές και η αναγνώριση των ήδη νομέων», αναφέρεται. «Υπήρξε όντως αυτό το πρόβλημα. Κι όσο εμείς πασχίζουμε για ένα κομμάτι γης, απέναντί μας το Κας έχει μέσα σε δέκα χρόνια διπλασιαστεί», λέει ο δήμαρχος Καστελλορίζου, Γιώργος Σαμψάκος. «Εμείς ζητάμε από την Πολιτεία να μας ανοίξει έναν δρόμο έως τον Aγιο Στέφανο (σ.σ. περιοχή βόρεια του οικισμού του νησιού) και το Δημόσιο να πουλήσει γη εκεί για να δημιουργηθεί ένας νέος οικισμός. Να μπορούν Ελληνες και ξένοι να αγοράσουν και να έρθουν να μείνουν μόνιμα. Πριν από τον πόλεμο το Καστελλόριζο είχε 12.000 κατοίκους και τώρα έχει 200».

Στη Σαρία, πάντως, η ρύθμιση δεν έχει πλέον αντικείμενο. «Κανείς δεν κατοικεί πλέον εκεί, ούτε καν το καλοκαίρι», λέει ο Γιάννης Νισύριος, δήμαρχος Καρπάθου. «Τώρα δεν μπορείς καν να χτίσεις, η Σαρία είναι κομμάτι του εθνικού πάρκου».

Γιώργος Λιάλιος (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)