Δύο διερμηνείς θα είναι οι μοναδικοί που θα γνωρίζουν τι ακριβώς θα έχει διαμειφθεί στη συνάντηση που είναι προγραμματισμένη να πραγματοποιηθεί σήμερα το απόγευμα στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, ανάμεσα στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και στον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οπως εγκαίρως είχε υπογραμμίσει η «Κ», το τετ α τετ Μητσοτάκη – Ερντογάν προκρίθηκε ως η μόνη πιθανή λύση, προκειμένου να γίνει ουσιαστική πολιτική συζήτηση ανάμεσα στους δύο ηγέτες. Στόχος είναι να επιτευχθεί ό,τι απέτυχε να πραγματοποιηθεί στις προηγούμενες δύο συναντήσεις, του Σεπτεμβρίου 2019 στη Νέα Υόρκη και του Δεκεμβρίου 2019 στο Λονδίνο, δηλαδή να δημιουργηθεί ένας προσωπικός δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στους δύο ηγέτες.
Στις δύο προηγούμενες περιστάσεις, οι δύο ηγέτες περιβάλλονταν από πολυμελείς αντιπροσωπείες. Ενώ η δεύτερη πραγματοποιήθηκε λίγο μετά την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου. Η πρώτη διεξήχθη σε μέτριο κλίμα, η δεύτερη σε πραγματικά παγωμένη ατμόσφαιρα. Από τότε μέχρι και τώρα, ιδιαίτερα την περίοδο ανάμεσα στον Φεβρουάριο και στον Νοέμβριο του 2020, με πλέον χαρακτηριστικές φάσεις την υποβοηθούμενη απόπειρα εισβολής μεταναστών στον Εβρο και την πολύμηνη κρίση στη περιοχή νότια και νοτιοανατολικά Ρόδου και Καστελλόριζου, έχει γίνει μια σειρά από προσπάθειες μεσολάβησης, οι περισσότερες με ελάχιστη επιτυχία, αλλά και την επίτευξη ορισμένων στόχων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδιαίτερα ως προς το πλαίσιο αντιμετώπισης της Τουρκίας. Ωστόσο, εκείνο που πρακτικά έχει οδηγήσει σε προσωρινό «πάγο» τις προκλήσεις της Αγκυρας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο ήταν η ήττα του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές και η ανάδειξη του Τζο Μπάιντεν, ενός ορκισμένου ευρωατλαντιστή και οπαδού της πολυμέρειας.
Το γεγονός ότι, τουλάχιστον έως τις στιγμές που γράφονταν αυτές οι γραμμές, δεν είχε αλλάξει κάτι στο πρόγραμμα του κ. Μπάιντεν, ο οποίος θα βρεθεί στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ για λίγες ώρες και θα συνομιλήσει με τον κ. Ερντογάν, προτού ο Τούρκος ηγέτης συναντηθεί με τον κ. Μητσοτάκη, είναι δίχως άλλο σημαντικό. Καθώς, με βάση και τις πρόσφατες δηλώσεις που έγιναν από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Τόνι Μπλίνκεν, o κ. Μπάιντεν προτίθεται να θέσει ενώπιον του κ. Ερντογάν και την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Η αγωνία των Τούρκων για τη συνάντηση της Δευτέρας είναι ορατή και στις διαρροές για τις διάφορες «λύσεις» που έχουν προτείνει και υποτίθεται είχαν δεχθεί οι Αμερικανοί (διαψεύσθηκαν όλες οι σχετικές πληροφορίες από την Αγκυρα) για το ζήτημα των S-400.
Πώς μπορεί να επηρεάσει η συνάντηση Ερντογάν – Μπάιντεν το τετ α τετ που ακολουθεί με τον κ. Μητσοτάκη, είναι ακόμη άγνωστο. Είναι, ωστόσο, απολύτως σαφές ότι η παρουσία Μπάιντεν στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ και το κλίμα της συζήτησης που θα καταγραφεί στη συνάντησή του με τον Ερντογάν, θα επηρεάσουν και την ευρύτερη ατμόσφαιρα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Υπενθυμίζεται πως το διήμερο 24-25 Ιουνίου θα συνεδριάσει εκ νέου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και οι ηγέτες της Ε.Ε. θα κληθούν να συζητήσουν για μια σειρά από ζητήματα που αφορούν άμεσα την Τουρκία, με κυρίαρχο την ανανέωση της κοινής δήλωσης του 2016 για το προσφυγικό. Η εκκρεμότητα λειτουργεί επιβαρυντικά, και ήδη από την Αθήνα εστάλη ένα μήνυμα προς την Αγκυρα, μέσω της απόφασης να χαρακτηριστεί η Τουρκία ασφαλής τρίτη χώρα για αιτούντες άσυλο από Συρία, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μπανγκλαντές και Σομαλία. Για την Τουρκία είναι πολύ πιο σημαντική η συζήτηση περί τελωνειακής ένωσης, ωστόσο υπό τις παρούσες συνθήκες καθίσταται σαφές πως κάποια σοβαρή εξέλιξη προς αυτήν την κατεύθυνση είναι μάλλον δύσκολη.
Με τον κ. Μητσοτάκη θα μεταβούν στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, Εθνικής Αμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος, η διπλωματική σύμβουλος του πρωθυπουργού Ελένη Σουρανή, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Θάνος Ντόκος και η κυβερνητική εκπρόσωπος Αριστοτελία Πελώνη. Ο κ. Μητσοτάκης θα συναντηθεί με τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον, αλλά και τον Αλβανό ομόλογό του Εντι Ράμα.
Σχέσεις στο ναδίρ
Τα πραγματικά ερωτήματα είναι πού ελπίζει και τι πιστεύει ότι μπορεί να αποκομίσει από τη συνάντηση της Δευτέρας ο κ. Μητσοτάκης. Η απάντηση που δίνουν κυβερνητικοί και διπλωματικοί κύκλοι είναι περίπου ίδια: όχι πολλά πράγματα. Στόχος σε αυτήν τη φάση είναι να κυλήσει ήρεμα το προσεχές καλοκαίρι στο Αιγαίο και, με τη βοήθεια παράλληλων διαδικασιών, όπως οι διερευνητικές, τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και η θετική ατζέντα την οποία έχει αναλάβει ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης, να χτιστεί ξανά ένα πλαίσιο διαλόγου. Η απελπιστικά ελάχιστα φιλόδοξη θετική ατζέντα, παρά τις καλές προθέσεις, είναι κατά γενική ομολογία ενδεικτική του ναδίρ το οποίο έχουν αγγίξει οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, με ευθύνη, βεβαίως, της Τουρκίας.
Πέρα από το επικείμενο ραντεβού Μπάιντεν – Ερντογάν, οι Αμερικανοί έχουν παρέμβει και με πιο έμμεσους τρόπους προκειμένου να εκδηλώσουν με σαφήνεια ότι επιθυμούν επαναφορά της κατάστασης στην περιοχή σε περίοδο ηρεμίας, σταθερότητας και λειτουργίας ενός ελάχιστου στάτους κβο. Μετά τις τεραστίων διαστάσεων ασκήσεις στη Βόρεια Ελλάδα (Ξάνθη, Αλεξανδρούπολη), αμερικανικά F-15 πέταξαν τις προηγούμενες ημέρες, στο πλαίσιο διμερούς άσκησης με την Πολεμική Αεροπορία (Π.Α.), πάνω από νησιά του Ανατολικού Αιγαίου όπως η Λέσβος και η Κως. Πρόκειται για τη δεύτερη φορά που συμβαίνει κάτι ανάλογο, από πέρυσι, όταν για πρώτη φορά αμερικανικά μέσα συμμετείχαν σε άσκηση που παλαιότερα απέφευγαν λόγω των τουρκικών αντιδράσεων. Η σχεδιαζόμενη συνάντηση του κ. Μπάιντεν με τον κ. Μητσοτάκη, το φθινόπωρο, θα λειτουργήσει και ως επιστέγασμα μιας διπλωματικά ανέφελης σχέσης.
Αθήνα – Αμπου Ντάμπι – Νέο Δελχί
Παρά την προφανή προτεραιότητα, η Αθήνα την ίδια στιγμή συνεχίζει να κινείται περιφερειακά, μάλιστα με διαφορετικούς τρόπους. Σύντομα θα επισκεφθεί την Αθήνα ο υπουργός Εξωτερικών της Ινδίας, ενώ στο άμεσο μέλλον, υπό την προϋπόθεση βελτίωσης των δεικτών της πανδημίας, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα μετατραπούν στη βάση μιας νέας τριμερούς, ανάμεσα σε Αθήνα, Αμπου Ντάμπι και Νέο Δελχί. Ενα ιδιαίτερα ενδιαφέρον επεισόδιο αυτής της νέας στρατηγικής είναι η πρώτη επίσκεψη του πρωθυπουργού της τοπικής κυβέρνησης του Ιρακινού Κουρδιστάν στην Αθήνα, την περασμένη Παρασκευή. Ο Μασρούρ Μπαρζανί έγινε δεκτός από τον κ. Μητσοτάκη, ενώ συναντήθηκε και με τον κ. Δένδια. Παρά τους σχεδιασμούς, στην Αθήνα υπάρχει ξεκάθαρη απαισιοδοξία μόνο για ένα ζήτημα. Ο κ. Ερντογάν εμφανίζεται απολύτως αδιάλλακτος για την πολιτική που θα χαράξει έναντι της Κύπρου και προωθεί τη διχοτομική στρατηγική του. Το χειρότερο είναι ότι με αυτή συμφωνεί απολύτως η συντριπτική πλειονότητα του τουρκικού πολιτικού συστήματος.

Βασίλης Νέδος (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)