Με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 10ης Δεκεμβρίου να αποτελεί πλέον ένα ορόσημο ενδεικτικό μόνον της αναποφασιστικότητας της Ε.Ε. να βάλει οριστικό φρένο στην τουρκική προκλητικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, η Αθήνα στρέφει τώρα το βλέμμα στις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Αν και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίστηκε ικανοποιημένος με την αναφορά σε μια σειρά από πιθανές κυρώσεις (όπως η σαφής υπόνοια περί τελωνειακής ένωσης, με τον όρο «trade»), αλλά και τη ρητή εντολή προς τον ύπατο εκπρόσωπο της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ έως τη Σύνοδο του Μαρτίου, είναι απολύτως σαφές ότι οι Ευρωπαίοι προτίμησαν να δουν πώς πρόκειται να αντιμετωπίσουν την Τουρκία οι ΗΠΑ, από τις 20 Ιανουαρίου 2021 και έπειτα, όταν ο Τζο Μπάιντεν ορκιστεί ως ο νέος, 46ος πρόεδρος της μεγάλης χώρας. Αν και είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εξαχθούν συμπεράσματα, η ταχεία κύρωση του νομοσχεδίου για τον αμυντικό προϋπολογισμό από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία, που προβλέπει κυρώσεις κατά της Τουρκίας για την προμήθεια των S-400, προετοιμάζει για ένα χρονικό διάστημα αναταράξεων στις σχέσεις Αγκυρας – Ουάσιγκτον.
Για την Αθήνα όλα αρχίζουν και τελειώνουν με τη στάση που θα τηρήσει τελικά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Αν, δηλαδή, ο πρόεδρος της Τουρκίας τηρήσει μια εποικοδομητική στάση, αποφεύγοντας τις έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο, ή αν προχωρήσει σε επανάληψη των τεχνασμάτων του Οκτωβρίου με επιστροφή στο ερευνητικό πρόγραμμα της ΤΡΑΟ. Πρόκειται, δηλαδή, κατά κύριο λόγο για ζήτημα αξιοπιστίας της Τουρκίας. Εως αυτή τη στιγμή ο κ. Ερντογάν κάνει μια επίθεση γοητείας προς την Ουάσιγκτον και τους Ευρωπαίους, ωστόσο τίποτε δεν υποδηλώνει, με βάση την πρόσφατη εμπειρία, ότι συνδέει την εξομάλυνση των σχέσεων με τις ΗΠΑ ή την Ε.Ε. με τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών.
Βάσει αυτών των δεδομένων και παραδοχών, τα κύρια σενάρια που αντιμετωπίζει η Αθήνα αυτήν τη στιγμή είναι τα εξής:
• Το πρώτο και πλέον θετικό σενάριο είναι η Τουρκία να απόσχει μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου από τις έρευνες, ώστε να υπάρχει αρκετός χρόνος που θα επιτρέψει την επανάληψη των διερευνητικών επαφών. Για την Αθήνα είναι προφανής η προσπάθεια, αφενός, να έχει περάσει επαρκής χρόνος από την αποχώρηση του «Ορούτς Ρέις» (29 Νοεμβρίου), αφετέρου προκειμένου στις ΗΠΑ να έχει εγκατασταθεί νέα κυβέρνηση, με καθαρό ορίζοντα, δίχως τα απρόβλεπτα επεισόδια της μεταβατικής περιόδου. Υπενθυμίζεται ότι στην πρώτη μεσολαβητική απόπειρα του Βερολίνου, τον περασμένο Ιούλιο, το μορατόριουμ ερευνών είχε συμφωνηθεί επί της αρχής από Αθήνα και Αγκυρα, έως ότου ο κ. Ερντογάν το παραβιάσει με πρόσχημα τη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου.
• Το δεύτερο σενάριο αφορά την πιθανότητα επιστροφής του «Ορούτς Ρέις» στην περιοχή ανάμεσα στη Ρόδο και στο Καστελλόριζο (γενικά, ανατολικά του 28ου μεσημβρινού) για επανάληψη ερευνών. Με βάση τον τουρκικό σχεδιασμό και τις ανακοινώσεις, ενημερώσεις (κλειστές και ανοιχτές) που έχουν γίνει στην Αγκυρα και είναι, βέβαια, εις γνώσιν και των Αθηνών, στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής όπου δραστηριοποιήθηκε σε δύο φάσεις το «Ορούτς Ρέις» από τον περασμένο Αύγουστο έως και τις 29 Νοεμβρίου (συνολικά 82 ημέρες) πραγματοποιήθηκαν έρευνες δύο (2D) αλλά και τριών διαστάσεων (3D). Κατά την Αθήνα, έρευνες δεν έχουν γίνει, ωστόσο οι αρμόδιοι παρακολουθούν τους τουρκικούς ισχυρισμούς προκειμένου να αντιληφθούν ποια μπορεί να είναι η επόμενη κίνηση της Αγκυρας. Με βάση, λοιπόν, αυτούς τους ισχυρισμούς, το «Ορούτς Ρέις» μπορεί να επιστρέψει σε κάποια από τις περιοχές όπου έχει πραγματοποιήσει μόνο δύο διαστάσεων, προκειμένου να προχωρήσει στο επόμενο βήμα, τις τρισδιάστατες.
• Το τρίτο και πλέον σοβαρό σενάριο είναι η πιθανότητα αποστολής πλωτού γεωτρύπανου σε κάποια από τις περιοχές που ήδη έχουν σαρωθεί από τα ερευνητικά πλοία της ΤΡΑΟ. Οπως έχει αποκαλύψει η «Κ» από τις 22 Οκτωβρίου, οι αρμόδιοι στην Αθήνα εκτιμούν πως η περιοχή που συγκεντρώνει αρκετές πιθανότητες για μια τέτοια κίνηση είναι η περιοχή στο τριεθνές, που περιλαμβάνει υφαλοκρηπίδα Ελλάδας, Τουρκίας και Κυπριακής Δημοκρατίας. Υπενθυμίζεται πως εκεί είχαν γίνει έρευνες τριών διαστάσεων από το «Μπαρμπαρός» (Οκτώβριος 2018 – Φεβρουάριος 2019), σε μια περιοχή που περιλάμβανε και 600 τετραγωνικά χιλιόμετρα ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Με βάση, βέβαια, τον τουρκικό ισχυρισμό περί τρισδιάστατων ερευνών ακόμη και στις περιοχές όπου κινήθηκε το «Ορούτς Ρέις» μεταξύ Αυγούστου και Νοεμβρίου 2020, ουδείς αποκλείει μία ακόμη πιο προκλητική απόφαση εκ μέρους της Αγκυρας για γεωτρήσεις κάπου στα νότια του συμπλέγματος του Καστελλόριζου. Το πλωτό γεωτρύπανο «Γιαβούζ» είναι αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Τασουτσού, απέναντι από την κατεχόμενη Καρπασία, ενώ οι πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Εθνικής Αμυνας της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ, περί συνέχισης του τουρκικού ερευνητικού προγράμματος, κρατούν την Αθήνα σε ετοιμότητα.
Η πίεση στην Κύπρο
Δυστυχώς, η πίεση αναμένεται να παραμείνει αμείωτη προς την Κυπριακή Δημοκρατία, κάτι που κατέστησε σαφές στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και ο πρόεδρος της χώρας, Νίκος Αναστασιάδης. Ο κ. Ερντογάν, με την επίσκεψή του στα Κατεχόμενα, την απόφαση για αξιοποίηση του παραλιακού μετώπου των Βαρωσίων προς όφελος του κατοχικού καθεστώτος, αλλά και τη σταθερή συνέχιση των ερευνών που πραγματοποιούνται εντός της κυπριακής υφαλοκρηπίδας, εκπέμπει ένα σήμα απόλυτης αδιαλλαξίας, πρακτικά ακυρώνοντας οποιαδήποτε ελπίδα για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Η εκστρατεία για το εμπάργκο όπλων
Η Αθήνα πρόκειται επίσης να επιμείνει στην αργή αλλά επίμονη και εκτεταμένη εκστρατεία που έχει αρχίσει, προκειμένου να ενημερώσει τους Ευρωπαίους (κόμματα και κοινή γνώμη) για την ανάγκη επιβολής εμπάργκο στην εξαγωγή επιθετικών όπλων προς την Τουρκία. Ο κ. Μητσοτάκης, γνωρίζοντας εκ προοιμίου ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν μπορεί να λάβει τέτοιες αποφάσεις, έθιξε ως ζήτημα αρχών την επιβολή εμπάργκο σε επιθετικά όπλα, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιηθούν εναντίον ενός κράτους-μέλους της Ε.Ε., έχοντας, βέβαια, κατά νου, κυρίως τα γερμανικής τεχνολογίας υποβρύχια τύπου Τ-214 και το ισπανικής σχεδίασης ελικοπτεροφόρο «Αναντολού». Στην περίπτωση του Βερολίνου, έπειτα και την περιοδεία εκεί του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, φαίνεται ότι σταδιακά υπάρχει κατανόηση του προβλήματος, μάλιστα με προμετωπίδα τους «Πράσινους», οι οποίοι κατά πάσα πιθανότητα θα είναι το φθινόπωρο του 2021 εκ των κυβερνητικών εταίρων του CDU/CSU, στο παραδοσιακά συνεργατικό γερμανικό σύστημα.

Βασίλης Νέδος (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)