Τα πανεπιστήμια της Γάνδης και της Πίζας, τα οποία φέρεται να είχαν καίρια συμβολή κατά τη διερεύνηση των αιτιών της έκρηξης και της φωτιάς που προκλήθηκε μετά τη σύγκρουση των δύο τρένων στα Τέμπη, εκφράζουν ενστάσεις και αντιρρήσεις για τις διατυπώσεις της επιστημονικής τους συνεισφοράς, όπως αυτές παρουσιάζονται στο πόρισμα που συνέταξε ο Εθνικός Οργανισμός Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ).

«Θεωρώ τον τρόπο στον οποίο περιλήφθησαν ορισμένα κομμάτια στο πόρισμα αναφορικά με την αιτιολόγηση της πυρόσφαιρας πολύ πρόχειρο», λέει στην «Καθημερινή» (Ελβίρα Κρίθαρη) ο πρόεδρος του σιδηροδρομικού τομέα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, Χρήστος Παπαδημητρίου, στη σκιά πρόσφατων δημοσιευμάτων, προσθέτοντας, όμως, ότι το πόρισμα είναι «μια άρτια επιστημονική εργασία που περιέχει 17 συστάσεις ασφαλείας και ένα μόνο περίεργο και επιστημονικά δυσεπίλυτο σημείο, αυτό της πυρόσφαιρας, το οποίο και αφήνεται ανοιχτό».

Η Πίζα ζητεί ανάκληση του πορίσματος

Την περασμένη Παρασκευή κοινοποιήθηκε ηλεκτρονική αλληλογραφία από τον καθηγητή του πανεπιστημίου της Πίζας, Gabrielle Landucci, προς τα μέλη της τριμελούς Επιτροπής Διερεύνησης και τον πρόεδρο του σιδηροδρομικού τομέα Χρήστο Παπαδημητρίου, ζητώντας να αφαιρεθούν τμήματα του δημοσιευμένου πορίσματος που επικαλούνται το πανεπιστημιακό ίδρυμα, αποκαλύπτοντας ότι δεν υπήρχε καμιά συμφωνία μεταξύ του ιδρύματος και της Επιτροπής. Από το email προκύπτει ότι η επικοινωνία που είχε ο Landucci με τον επικεφαλής της Επιτροπής Διερεύνησης, Bart Accou, και η οποία έγινε στις 9 Ιανουαρίου 2025, ήταν ιδιωτική και αφορούσε ένα «επιστημονικά γενικόλογο πρόβλημα, σε γενικές συνθήκες και εκτός του (ειδικού) πλαισίου των Τεμπών».

Κατόπιν τούτου, το αναρτημένο πόρισμα ανακαλείται για να δημοσιευθεί εκ νέου χωρίς τις αναφορές στο πανεπιστήμιο για το θέμα της πυρόσφαιρας. Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές Φεβρουαρίου η «Κ» δημοσίευε προσχέδιο του πορίσματος από το οποίο προέκυπτε πως «κανένα από τα εμπλεκόμενα ερευνητικά κέντρα –τα πανεπιστήμια της Πίζας και της Γάνδης ή το Σουηδικό Ινστιτούτο– δεν έχουν αποφανθεί οριστικά για το είδος του φορτίου που οδήγησε στην έκρηξη. Εχουν όμως τεκμηριώσει και τα τρία την πλέον κατάλληλη μεθοδολογία, από την οποία μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα, εφόσον ληφθούν υπόψη ορθές παράμετροι (υγρασία, ταχύτητα ανέμου, θερμοκρασία, κ.ά.)».

Η συνεισφορά της Γάνδης

Μόλις τρεις ημέρες πριν από τη δημοσίευση του πορίσματος, στις 27 Φεβρουαρίου, το Συμβούλιο του ΕΟΔΑΣΑΑΜ ενημερώθηκε ότι το πανεπιστήμιο της Γάνδης δεν είχε πραγματοποιήσει δικές του προσομοιώσεις για τον εντοπισμό των αιτιών της πυρόσφαιρας στα Τέμπη, όπως η διοίκηση του Οργανισμού πίστευε, αλλά είχε απλώς παραλάβει τις προσομοιώσεις που «έτρεξε» η ΕΔΑΠΟ στο πλαίσιο της μεθόδου υπολογιστικής ρευστοδυναμικής, την οποία η τριμελής Επιτροπή έκρινε κατάλληλη για τον εντοπισμό των αιτιών της πυρόσφαιρας. Σημειώνεται, πάντως, πως από τον προϋπολογισμό του ΕΟΔΑΣΑΑΜ έχουν δαπανηθεί 15.000 ευρώ για τις υπηρεσίες του πανεπιστημιακού ιδρύματος.

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το πανεπιστήμιο της Γάνδης είχε αποστείλει στα μέσα Φεβρουαρίου δισέλιδο έγγραφο με διορθώσεις για τις προσομοιώσεις που είχε κάνει η ΕΔΑΠΟ. Δεν υπάρχουν δημοσιεύσεις σχετικά με τον τρόπο που έγιναν οι προσομοιώσεις ή εάν ενσωματώθηκαν οι διορθώσεις πριν από την ολοκλήρωση του πορίσματος, ενώ, όπως αποκάλυπτε η «Κ» την Παρασκευή, ο κ. Λακαφώσης και η ΕΔΑΠΟ έχουν αρνηθεί γραπτώς να αποστείλουν το υποστηρικτικό υλικό της έρευνάς τους (προσομοιώσεις, ευρήματα κ.λπ.) στον εφέτη ανακριτή, Σωτήρη Μπακαΐμη, που χειρίζεται την υπόθεση.

Πάντως, μετά τη διαπίστωση του Συμβουλίου του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, την τελευταία στιγμή, ότι το πανεπιστήμιο της Γάνδης δεν έχει θέσει το ίδιο σε εφαρμογή τη μέθοδο, ζητήθηκε εξαίρεση του σχετικού κεφαλαίου από το πόρισμα. «Το Συμβούλιο στις 26/2 ζήτησε ομόφωνα από την Επιτροπή, και δη τον κ. Ακκου, να δημοσιευθεί το πόρισμα, αλλά να μη βγει το συγκεκριμένο μικρό κεφάλαιο αναφορικά με την πυρόσφαιρα, μέχρι να πιστοποιηθούν τα αποτελέσματα από Ανώτατο Πανεπιστημιακό Ιδρυμα», αναφέρει ο κ. Παπαδημητρίου, προσθέτοντας ότι η Επιτροπή Διερεύνησης δεν δέχτηκε καμία αλλαγή και το Συμβούλιο ήταν υποχρεωμένο βάσει του ισχύοντος κανονισμού να εγκρίνει το πόρισμα ως είχε.

Οσον αφορά τις ενστάσεις του πανεπιστημίου της Γάνδης που είδαν το φως της δημοσιότητας, ο κ. Παπαδημητρίου αναφέρει ότι δεν έχει λάβει επίσημη γνώση επί των ζητημάτων, ούτε και το πανεπιστήμιο της Γάνδης έχει επικοινωνήσει με τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ.

«Περαιτέρω ταυτοποίηση της πυρόσφαιρας»

Για την ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης των αιτιών της πυρόσφαιρας είχε γίνει λόγος ήδη από την παρουσίαση του πορίσματος στα τέλη Φεβρουαρίου, κυρίως από τον κ. Παπαδημητρίου με τα μέλη της Επιτροπής Διερεύνησης, ωστόσο, να εμφανίζονται λιγότερο θερμοί για τη συνέχιση της διερεύνησης.

Τότε, μέλος της Επιτροπής είχε δηλώσει στην «Κ»: «Είμαστε κατηγορηματικοί ως προς τον αποκλεισμό των ελαίων σιλικόνης. (…) Καταλήγουμε σε ποσότητα περίπου 2,5 τόνων καυσίμου της κατηγορίας των υδρογονανθράκων, αλλά δεν είμαστε Σέρλοκ Χολμς για να κάνουμε αναφορά σε παράνομο φορτίο στο πόρισμα».

«Σε όλες τις δημόσιες παρεμβάσεις μου, τόνιζα την ανάγκη να γίνει περαιτέρω πιστοποίηση της πυρόσφαιρας», επισημαίνει από τη μεριά του ο κ. Παπαδημητρίου, «γιατί θεωρούσα ως νομικός ότι η χρησιμοποίηση πραγματογνωμόνων της ΕΔΑΠΟ στις προσομοιώσεις και το γεγονός ότι αυτές δεν είχαν την τελική έγκριση του πανεπιστημίου της Γάνδης δημιουργούσαν επιστημονική αμφιβολία για την εγκυρότητα της θέσης του ΕΟΔΑΣΑΑΜ σχετικά με το ζήτημα».

Οπως εξηγεί ο ίδιος, με τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου του Οργανισμού, έχει αποφασιστεί πλέον η διενέργεια των προσομοιώσεων από το Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», οι οποίες αναμένεται να έχουν πολύμηνη διάρκεια. Παράλληλα, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ έχει συμφωνήσει την πραγματοποίηση επιπλέον πειραμάτων και έρευνας για το θέμα της πυρόσφαιρας και με ελληνικό ΑΕΙ, το οποίο δεν είναι ακόμα ανακοινώσιμο, προκειμένου οι ερευνητές του να ολοκληρώσουν απερίσπαστοι τη διερεύνηση, ενώ αναζητείται και πανεπιστήμιο του εξωτερικού.

«Κάναμε ήδη επαφές με τα Πανεπιστήμια Ζυρίχης, Λονδίνου και Πίζας, τα οποία δυστυχώς απέρριψαν τα αιτήματά μας για περαιτέρω διερεύνηση, αλλά είμαστε σε επαφές και με άλλα», αναφέρει σχετικά ο κ. Παπαδημητρίου.

Για το ζήτημα των ελαίων σιλικόνης, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ έχει στα χέρια του και τη γνωμάτευση του καθηγητή του τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ, Αθανάσιου Κωσταντόπουλου, η οποία τα αποκλείει ως αίτιο της πυρόσφαιρας, χωρίς όμως να εντοπίζει την αιτία, ενώ αναμένεται το πόρισμα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου που έχει αναλάβει, κατόπιν ανάθεσης από τον εφέτη ανακριτή Λάρισας, ο καθηγητής της Σχολής Χημικών Μηχανικών, Δημήτρης Καρώνης – και το οποίο έχει καθυστερήσει χαρακτηριστικά.

Τι δεν είχε καταλάβει ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ;

Είναι, πάντως, εμφανές ότι εντός του ΕΟΔΑΣΑΑΜ υπάρχουν τριγμοί και παίρνονται αποστάσεις μεταξύ του Συμβουλίου και ορισμένων μελών της Επιτροπής Διερεύνησης, την οποία, βέβαια, διόρισε ο ίδιος ο Οργανισμός.

Στο ερώτημα της «Κ» προς τον κ. Παπαδημητρίου «γιατί τώρα» και πώς δεν είχαν γίνει εγκαίρως αντιληπτά τα θολά σημεία του πορίσματος, ο ίδιος αντέτεινε το κύρος που συνεπάγεται η θέση των δύο ξένων ερευνητών στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων (ERA). «Εστειλα email σε όλα τα κράτη-μέλη για συνδρομή (στη διερεύνηση του δυστυχήματος). Ολα αρνήθηκαν και ο ERA μας έστειλε δύο ανώτατα στελέχη του», απαντά ο κ. Παπαδημητρίου. «Οταν καλείς δύο εξειδικευμένα στελέχη του ERA για να σε βοηθήσουν και στην ουσία να συντάξουν το πόρισμα, θεωρείς εκ των προτέρων ότι αυτά τα στελέχη ξέρουν τη δουλειά τους και θα την κάνουν με τον καλύτερο τρόπο. Δεν μπορείς να αμφισβητείς τα στελέχη αυτά», λέει.

Ο κ. Παπαδημητρίου τονίζει ότι ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ δεν έχει ως στόχο να αποφανθεί συγκεκριμένο αποτέλεσμα αναφορικά με τα αίτια της πυρόσφαιρας. «Σκοπός μας είναι να βγει η αλήθεια. Για να βγει η αλήθεια, θα πρέπει να πάμε σε εγνωσμένου κύρους ιδρύματα των οποίων το πόρισμα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Ακόμα όμως και αν τα τρία ιδρύματα βγάλουν αντιφατικά αποτελέσματα, η απόφασή μας θα είναι να δημοσιεύσουμε όλη την έρευνα και όλη τη διαδικασία παραγωγής, με συμπληρωματικό υπόμνημα στο πόρισμα. Ακόμα και αν είναι αντιφατικά μεταξύ τους. Αυτό περιμένει η ελληνική κοινωνία από εμάς: να συνεισφέρουμε στην έρευνα», καταλήγει.