Λίστα από 13 προϊόντα, μεταξύ των οποίων και τα υφαντά Θεσσαλίας, σχεδιάζεται να προταθούν ως υποψήφια για να χαρακτηριστούν προϊόντα προστατευόµενης γεωγραφικής ένδειξης (ΠΓΕ) όταν ξεκινήσει η εφαρµογή το 2025 του νέου κοινοτικού κανονισµού 2411/2023.

Ο κανονισµός που τέθηκε σε ισχύ τον περυσινό Νοέµβριο, µε καταληκτική προθεσµία εφαρµογής την 1η ∆εκεµβρίου 2025, προέκυψε από τη µη ύπαρξη µηχανισµού σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη διαφύλαξη των γεωγραφικών ενδείξεων των µη γεωργικών προϊόντων.

Σήµερα µόνο 16 κράτη-µέλη έχουν θεσπίσει κάποια ειδικά εθνικά συστήµατα προστασίας για τις γεωγραφικές ενδείξεις σε µη αγροτικά προϊόντα, τα οποία έχουν στην ουσία ισχύ µόνο εντός του κράτους-µέλους και όχι συνολικά στην Ε.Ε.

Σύµφωνα µε µελέτη για τη χαρτογράφηση του τοµέα της χειροτεχνίας και της καλλιτεχνικής βιοτεχνίας, την οποία διενήργησε η εταιρεία Premium Consulting για λογαριασµό της Γενικής Γραµµατείας Βιοµηχανίας, τα προϊόντα που προτείνεται να ενταχθούν στο καθεστώς των προστατευόµενων γεωγραφικών ενδείξεων, μαζί με τα υφαντά Θεσσαλίας, είναι τα ακόλουθα:

– Κόσµηµα Ιωαννίνων.

– Κόσµηµα Μακεδονίας (αφορά την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και τη γενική κατηγορία του «βυζαντινού κοσµήµατος»).

– Αθηναϊκό κόσµηµα.

– Κεραµικά Κρήτης. Μπορεί να εξεταστεί η περίπτωση περαιτέρω εξειδίκευσης σε µικρότερες γεωγραφικές περιοχές.

– Κεραµικά Σίφνου.

- Κεραµικά Ρόδου.

- Κεραµικά Λέσβου.

- Υφαντά και κεντήµατα Λευκάδας.

- Υφαντά µεταξωτά Σουφλίου. 

- Γούνα και δερµάτινα προϊόντα Καστοριάς. - Εκκλησιαστικά ξυλόγλυπτα.

- Παραδοσιακά έπιπλα. Για τις δύο τελευταίες κατηγορίες µπορεί να εξεταστεί η περίπτωση περαιτέρω εξειδίκευσης σε µικρότερες γεωγραφικές περιοχές και ειδικά σε ό,τι αφορά τα έπιπλα η εξειδίκευση σε νησιωτικές περιοχές.

Σύµφωνα µε µελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η καθιέρωση ενιαίου θεσµικού πλαισίου για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων σε µη αγροτικά προϊόντα µπορεί να αυξήσει συνολικά στην Ε.Ε. το ενδοκοινοτικό εµπόριο κατά 4,9% έως 6,6% (ή κατά 37,650 δισ. ευρώ) και να δηµιουργήσει µέχρι και 338.000 νέες θέσεις εργασίας, ειδικά στην περιφέρεια.

Το θεσσαλικό υφαντό στο χρόνο

H υφαντική, με ρίζες στην προϊστορία, διατηρείται αδιάλειπτα έως τα νεότερα χρόνια (17ος αι. κ.ε.). Στη Θεσσαλία, αποτελεί κυρίως οικιακή τέχνη, άμεσα συνδεδεμένη με τις ανάγκες και την οικονομία της κοινότητας, ενώ σήμερα υπάρχουν μεγάλες επιχειρήσεις που διακινούν εξαιρετικά βιομηχανικά υφαντά όπως π.χ. η Βιοκαρπέτ στη Λάρισα.

Ο καθιστός αργαλειός είναι απαραίτητο συμπλήρωμα του θεσσαλικού σπιτιού. Η οικιακή υφαντική είναι εργασία αποκλειστικά γυναικεία και αποσκοπεί στην κάλυψη των αναγκών της οικογένειας σε είδη ατομικής και οικιακής ένδυσης. Η διαδικασία και τα όργανα ετοιμασίας της κλωστής και του πανιού συνδέονται κατά καιρούς και με μαγικοθρησκευτικές πρακτικές και δοξασίες. Ενδεικτικά, πιστεύεται ότι οι τρεις Mοίρες που μοιραίνουν τα νεογέννητα παιδιά είναι γυναίκες που κλώθουν ενώ ότι η κλωστή ορίζει συμβολικά την ανθρώπινη ζωή είναι εμφανές και σε στερεότυπες εκφράσεις όπως: “Κόβονται οι μέρες του” ή “Σώθηκε το κουβάρι του”.

Οι υφαντικές ύλες είναι το μαλλί, το βαμβάκι, το μετάξι και το λινάρι. Στη Θεσσαλία οι κτηνοτρόφοι (Βλάχοι, Σαρακατσάνοι) υφαίνουν κυρίως μάλλινα υφαντά, ενώ οι αγρότες της πεδιάδας (Ζάρκο, Τύρναβος, περιοχή Αγιάς κ.ά.) βαμβακερά ή μεταξωτά. Λιναρένια υφαίνονται σε μικρότερη κλίμακα σε περιοχές κοντά σε λίμνες, ποτάμια, θάλασσα (π.χ. Αλμυρός).

Σπουδαία θεσσαλικά υφαντά μπορεί να συναντήσει κανείς στο Λαογραφικό Μουσείο Λάρισας.

Κώστας Τόλης thessaliaeconomy.gr