Έξι στους δέκα γάμους που πραγματοποιήθηκαν το 2020 ήταν πολιτικοί, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ενώ μέχρι και πριν την πανδημία υπήρχε μια σχετική ισορροπία ανάμεσα στους θρησκευτικούς και τους πολιτικούς γάμους, από την έλευση του κορωνοϊού και μετά αυτή η σχέση ανατράπηκε υπέρ των πολιτικών γάμων.
Πρόκειται για ένα από τα συμπεράσματα έρευνας που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Ερευνητικού Προγράμματος «Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα» που χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) και εντάσσεται πλαίσιο της Δράσης «1η Προκήρυξη ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των μελών ΔΕΠ και Ερευνητών/τριών και την προμήθεια ερευνητικού εξοπλισμού μεγάλης αξίας».
Ο δρ. Δημογραφίας από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, μεταδιδακτορικός ερευνητής, Ερευνητικό Πρόγραμμα (ΕΛΙΔΕΚ) «Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα» (DIRAP) που εκπόνησε την έρευνα, κ. Γιώργος Κοντογιάννης τόνισε πως «από το 1980 και έπειτα παρατηρούνται αλλαγές συμπεριφοράς όσον αφορά τον γάμο στην Ελλάδα. Ειδικότερα, οι γυναίκες αρχίζουν να τον αναβάλλουν, ενώ όλο και περισσότερες δεν παντρεύονται. Οι εξελίξεις αυτές αναμφίβολα επηρεάζουν και τη γονιμότητά τους, στον βαθμό που η απόκτηση του πρώτου παιδιού παραμένει στενά συνδεδεμένη με τη σύναψη του πρώτου γάμου στη χώρα μας».

Θρησκευτικοί και πολιτικοί γάμοι

Ο ίδιος προσθέτει πως «τα απόλυτα νούμερα μας δίνουν μια πρώτη εικόνα των εξελίξεων αναφορικά με τις αποφάσεις των ζευγαριών για την «επισημοποίηση» του δεσμού τους από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 και έπειτα στη χώρα μας.
Υπενθυμίζουμε ότι με τον Ν. 1250/1982 εισήχθη για πρώτη φορά στην ελληνική έννομη τάξη ο πολιτικός γάμος, ενώ ο Ν.3719/2008 παρείχε στα ετερόφυλα ζευγάρια τη δυνατότητα σύναψης Συμφώνου Συμβίωσης και ο Ν.4356/2015 δίδει το δικαίωμα αυτό και στα ομόφυλα ζευγάρια. Εξετάζοντας την εξέλιξη του αριθμού των γάμων διαπιστώνουμε καταρχάς μια έντονη μεταβλητότητα που οφείλεται στην επίδραση των δίσεκτων ετών. Είναι επίσης εμφανές από τα απόλυτα νούμερα ότι από τη δεκαετία του 1980 και έπειτα οι νοοτροπίες, αντιλήψεις και συμπεριφορές αλλάζουν (μειώνεται σημαντικά ο ετήσιος αριθμός τελούμενων γάμων σε σχέση με τις προηγούμενες δύο δεκαετίες). Ειδικότερα, από το 1980 οι γυναίκες αρχίζουν να παντρεύονται λιγότερο, ενώ οι πρώτοι γάμοι σε κανένα έτος από το 1980 και έπειτα δεν ξεπερνούν τους 76 χιλ. του 1979. Κατά τη δεκαετία του 1980 οι πρώτοι γάμοι είναι λιγότεροι από 56.000 ανά έτος, στη δεκαετία του 1990 δεν ξεπερνούν τους 53.000 και από το 2016 και έπειτα δεν υπερβαίνουν τους 40.000, ενώ το 2020 (την πρώτη χρονιά της πανδημίας του COVID-19) είναι λιγότεροι από 26 χιλ. Όσον αφορά το σύνολο των γάμων το 1979 έχουμε 79 χιλ., τη δεκαετία του 1980 δεν ξεπερνούν τους 71 χιλ. ανά έτος, τη δεκαετία του 1990 τους 63 χιλ., την επόμενη δεκαετία τους 59χιλ., ενώ από το 2012 και μετά είναι λιγότεροι από 50 χιλ.. Το 2020 καταγράφονται μόλις 30 χιλ. και το 2021 (μη δίσεκτο έτος, δεύτερο έτος της πανδημίας) 39 χιλ.
Οι πολιτικοί γάμοι αποτελούν έως τα μέσα της δεκαετίας του 2000 μόλις το 1⁄4 των ετησίως τελεσθέντων γάμων. Η τάση των ζευγαριών να επιλέγουν τον πολιτικό γάμο εντείνεται στη συνέχεια, με αποτέλεσμα να αποτελούν πλέον το 45-50% του συνόλου την περίοδο 2011-2019. Το 2020 φαίνεται ότι η πανδημία επηρέασε έντονα την επιλογή των ατόμων (το 60% περίπου των γάμων ήταν πολιτικοί), καθώς οι περιορισμοί που επέβαλε η πολιτεία και αφορούσαν στον αριθμό των καλεσμένων, στις αποστάσεις μεταξύ τους κ.ά., αλλά και ο φόβος μετάδοσης του ιού, ώθησαν πολύ περισσότερα ζευγάρια από ότι συνήθως σε ένα τύπο γάμου που τελείται ενώπιον λιγότερων καλεσμένων».

Σύμφωνα συμβίωσης

Ο ερευνητής συμπληρώνει πως «τέλος, ενώ τα πρώτα έτη μετά τη θέσπισή του περιορισμένος αριθμός ατόμων επιλέγει το Σύμφωνο Συμβίωσης, από το 2014 και έπειτα ο αριθμός των Συμφώνων αυξάνεται ταχύτατα (μόλις 593 Σύμφωνα το 2013, 1.590 το 2014, 4.909 το 2017, 9.021 το 2020 και 11.429 το 2021). Φαίνεται επομένως ότι ενώ η πανδημία αποθάρρυνε πολλά ζευγάρια από το να παντρευτούν το 2020 και το 2021, εντούτοις δεν αποτέλεσε ανασταλτικό παράγοντα για τη σύναψη Συμφώνου Συμβίωσης.
Είναι πιθανό δε ότι, αν δεν είχε θεσπιστεί το Σύμφωνο Συμβίωσης, ο αριθμός των ετησίως τελεσθέντων πολιτικών γάμων θα είχε ξεπεράσει τους θρησκευτικούς αρκετά νωρίτερα από το 2020, καθώς πολλά από τα ζευγάρια που τα τελευταία έτη επιλέγουν το Σύμφωνο Συμβίωσης θα επέλεγαν πιθανότατα τον πολιτικό γάμο, καθώς και αυτός (όπως και το Σύμφωνο Συμβίωσης) αποτελεί μια θεσμική μορφή «επισημοποίησης» του δεσμού τους που μπορεί να γίνει εύκολα, γρήγορα και με χαμηλό κόστος. Η εκκοσμίκευση, ο περιορισμός δηλαδή της επίδρασης της θρησκείας στις αποφάσεις, στις επιλογές και στον τρόπο ζωής των ατόμων, έχει επηρεάσει έντονα και την ελληνική κοινωνία ιδιαίτερα τον 21ο αιώνα και αποτελεί ενδεχομένως και έναν από τους λόγους που έχουν ωθήσει πολλά ζευγάρια να μην επιλέγουν το θρησκευτικό γάμο ως μορφή επισημοποίησης της σχέσης τους.
Πρέπει δε να αναφερθεί ότι σταδιακά μειώνεται και η αναλογία των πρώτων γάμων στο σύνολο των γάμων καθώς, ενώ έως τις αρχές της δεκαετίας του 1980 οι πρώτοι γάμοι αποτελούσαν το 95%, η αναλογία αυτή σταδιακά φθίνει και φτάνει στο 86-87% τη διετία 2019-2020. Η τάση αυτή είναι αποτέλεσμα της προοδευτικής αύξησης των διαζυγίων από τη δεκαετία του 1970 και παράλληλα της επιθυμίας πολλών εκ των διαζευγμένων να ξαναπαντρευτούν».

e-thessalia.gr